زوج درمانی هیجان مدار EFT چیست؟ (پروتکل، هدف، مراحل و فواید)

افرادی که زندگی مشترک را تجربه کرده‌اند، می‌دانند که این مسیر بدون چالش ممکن نیست. به گفته کرینبرگ، وقتی دو نفر به هم متصل می‌شوند، مانند برخورد دو ماده شیمیایی است: انواع واکنش‌ها رخ می‌دهد. بنابراین، همه‌ی زوجین به یادگیری مهارت‌هایی برای برقراری یک ارتباط سالم و لذت بخش نیاز دارند. برخی پیش از ازدواج یا در میانه‌ی این راه این مهارت‌ها را به دست آورده و چالش‌های سطحی‌تر و کمتری دارند. اما، برخی دیگر به دلیل عدم برخورداری از مهارت‌های تنظیم هیجانی و ارتباطی، قربانی چالش‌های عمیق در زندگی مشترک می‌شوند. در چنین شرایطی، متخصصان زوج درمانی  به افرادی که دلبستگی ناایمن نیز داشته باشند، پروتکل زوج درمانی هیجان مدار را توصیه می‌کنند.

متخصصان مشاوره ازدواج معتقدند، امروزه رویکردهای متفاوت خانواده درمانی و زوج درمانی برای کم کردن تعارض‌ها و آشفتگی‌ ارتباطی میان زوجین ایجاد شده است. یکی از رویکردهای مؤثر زوج درمانی، زوج درمانی هیجان مدار است. اگر می‌خواهید بدانید درمان eft چیست؟  EFT، توسط گرینبرگ و جانسون در اواسط دهه 1980 ایجاد شد که براساس درمان انسانگرا، تجربی، نظریه سیستمی و نظریه دلبستگی می‌باشد. این درمان کوتاه مدت، عناصری مانند نگاه سیستمی، مراجع محوری، تجربه گرایی و ساخت گرایی را در کنار مبنای اصلی خود یعنی نظریه دلبستگی قرار داده است. نکته بسیار مهم در این درمان، نوع نگاه آن به هیجانات می‌باشد.

در واقع، EFT معتقد است هیجانات نقش محوری در تعاملات زوجین دارند. بنابراین، زوجین را تشویق می‌کند تا در رابطه با هیجاناتشان صحبت نمایند و آن‌ها را به صورت پیوند‌های دلبستگی ایمن میان یکدیگر بازسازی کنند. برای روشن شدن این مفاهیم باید با هدف زوج درمانی هیجان مدار آشنا شویم.

متخصصان زوج درمانی هیجان مدار معتقدند، هیجانات به خودی خود، ظرفیت ذاتی سازگارانه‌ای دارند که اگر فعال شود می‌توانند به زوجین کمک کنند تا مواضع هیجانی و ابرازگری ناخواسته خود را تغییر دهند. بنابراین، هدف  EFT این است که به زوجین کمک کند به هیجانات و نیازهای زیربنایی واکنش‌های خود حمایتی در روابط دسترسی پیدا نمایند. در نتیجه، تعاملاتشان را بازسازی کنند و چرخه‌ی جدیدی از درگیری رابطه‌ای ایجاد شود. به نوعی، زوجین مضطرب را از واکنش‌های سخت، مضر و مخرب دور کند و با مهارت‌های قابل توجهی به سمت روش‌های حساس و انعطاف‌پذیری که از پیوندهای صمیمی و مطمئن حمایت می‌نمایند، راهنمایی کند. بنابراین، در EFT معمولاً حرکت دشوار از انزوا به ارتباط تشویق می‌شود.

وقتی زوجین با مشکلی مواجه می‌شوند می‌توانند از رویکردهای مختلف زوج درمانی مانند زوج درمانی گاتمن، زوج درمانی هیجان مدار و … استفاده نمایند. با این حال، درمانگرانی که با EFT کار می‌کنند، معتقدند این درمان برای افراد دارای،

1. اعتیاد
2. افسردگی
3. بیماری مزمن
4. اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
5. تجربه خیانت یا تروما در گذشته یا زمان کنونی ، مناسب است.

بنابراین، می‌توان گفت،

• EFT، مخصوصاً زمانی مفید است که زوج‌ها با ناراحتی عاطفی به مشاوره می‌رسند یا آنقدر احساس بیگانگی می‌کنند که ممکن است باور کنند که این رابطه غیرقابل جبران است. آن‌ها ممکن است خشم شدید، ترس، غم، از دست دادن اعتماد یا احساس خیانت را در رابطه خود نشان دهند. تصور می‌شود که چنین احساسات منفی قوی، ابراز اعتراض و ناامیدی به دلیل از دست دادن ارتباط و احساس رها شدن جسمی و عاطفی ناشی از آن می‌باشد. همچنین اعتقاد بر این است که آنها احساسات ترس، درماندگی و دوست نداشتن را که هنگام گسستن پیوندها ایجاد می‌شود، پنهان می‌کنند.
• همچنین برای زوج ها و افرادی که در ابراز احساسات مشکل دارند یا معتقدند انجام این کار نشانه ضعف است مفید می‌باشد. از سوی دیگر، EFT به کسانی که در تنظیم احساسات مشکل دارند کمک می‌کند. اعتقاد بر این است که واکنش شدید این افراد ناشی از هشدارهای احساسی ناشی از ترس از رها شدن می‌باشد. در درمان فردی، درمانگر یک اتحاد امن با بیمار ایجاد می‌کند که به پناهگاه امنی برای کاوش و بیان عاطفی تبدیل می‌شود.
• زوج درمانی هیجان مدار، کاربردهای بسیار دیگری نیز دارد. زیرا، به طور مستقیم انزوای عاطفی را هدف قرار می‌دهد؛ که اعتقاد بر این است که هسته بسیاری از اشکال پریشانی روانی است. به عنوان مثال، تصور می‌شود که ترس از دست دادن و قطع ارتباط زیربنای بسیاری از موارد افسردگی و اضطراب و تجارب تروما می‌باشد.
• این درمان همچنین برای ترمیم پیوندهای خانوادگی در مواردی که روابط والدین و فرزند دچار مشکل شده است نیز استفاده می‌شود. خانواده درمانی هیجان مدار (Emotion-Focused Family Therapy) درمان به خانواده‌ها کمک می‌کند تا احساسات و نیازهای یکدیگر را بهتر درک کنند و ارتباطات خود را تقویت کنند.

با کدام یک از موارد بالا بیشتر درگیر هستید؟ فرصت را از دست ندهید. در اسرع وقت، با یک متخصص مشاوره خانواده تلفنی صحبت کنید و چالش‌های خود را در میان بگذارید.

حال که می‌دانید درمان هیجان مدار eft چیست، شاید بخواهید درباره آن بیشتر اطلاعات کسب کنید. مبنای زوج درمانی هیجان مدار بر مفاهیم عشق بزرگسالی، سبک‌های دلبستگی و آشفتگی زوجین است. در واقع، EFT برای تغییر سبک تعامل زوجین آشفته و رشد و افزایش پیوند و صمیمیت آن‌ها یک رویکرد سیستماتیک را بیان می‌کند. برای این کار، ابتدا آن شرایطی که باعث ایجاد آشفتگی زوجین می‌شود، کشف می‌کند. در نتیجه، بیان می‌نماید که این افراد در کدام الگوی تعاملی منفی قرار گرفته‌اند که مانع از تعامل و پاسخگویی آن‌ها برای ایجاد یک پیوند و صمیمیت ایمنی بخش است. بنابراین، زوجین نیاز دارند تا حمایت شوند و در نتیجه بتوانند ترس‌ها و نیازهایشان را مجدد فرمول‌بندی کنند. در نهایت، قادر باشند که از روش‌های صحیح پیوند و صمیمیت ایمن ایجاد کنند.

این نیازها و ترس‌های افراد، معمولاً در جلسات درمان آشکار می‌شوند. افراد می‌توانند به سمت درگیری هیجانی ایمن گام بردارند و آرامش، اطمینان و امنیت دوباره را برای یکدیگر فراهم کنند. متخصصان زوج درمانی هیجان مدار معتقدند این درمان سه مرحله دارد که زوجین را برای ایجاد این تغییر آماده می‌کند. به نوعی، با ایفای نقش تسهیل کنندگی زوجین را به راه حل مناسب سوق می‌دهد.

بررسی‌های متخصصان مشاوره زندگی نشان می‌دهد،

یک زوج به درمان می‌روند تا دریابند که چگونه رها شدن توسط والدین در کودکی ممکن است بر روابط بزرگسالی آن‌ها تأثیر بگذارد. در مقابل، درمانگر زوج دمانی هیجانی به آن‌ها کمک می‌کند تا ببیند که دلبستگی ناایمن با والدین بر توانایی آن‌ها در ایجاد روابط با دیگران تأثیر گذاشته است و بسیاری از وابستگی‌های آن‌ها در بزرگسالی مفید نبوده است. در درمان، آن‌ها با سبک دلبستگی خود آشنا می‌شوند و روی ایجاد پیوندهای سالم‌تر با دیگران کار می‌کنند.

همچنین، زوجی که مدام در حال دعوا هستند برای حمایت به درمان می‌روند. به نظر می رسد بحث‌های تند آن‌ها بدتر می‌شود و هر دو خسته و فرسوده هستند. یک درمانگر به آن‌ها کمک می‌کند تا بیاموزند محرک‌های اختلافاتشان و احساسات زیربنایی که آن‌ها را تحریک می‌کنند، شناسایی نمایند. آن‌ها همچنین با هم کار می‌کنند تا راه‌هایی برای برقراری ارتباط محترمانه و مؤثر پیدا نمایند.

همچنین، جوانی که در اولین رابطه جدی خود قرار دارد با صمیمیت دست و پنجه نرم می‌کند. در درمان، آن‌ها متوجه می‌شوند که پویایی خانواده‌ای که در آن بزرگ شده‌اند مربوط به «پنهان کردن احساسات» است و آسیب‌پذیری به‌عنوان یک ضعف تلقی می‌شود، نه یک قوت. در درمان، آنها یاد می‌گیرند که چگونه با شریک خود باز و “واقعی” باشند و چرا این امر باعث تقویت پیوند و انگیزه آن‌ها می‌شود.

بنابراین زوج درمانی هیجان مدار،

• علاوه بر تفکر و رفتار، نحوه تعامل زوجین را مورد بررسی قرار می‌دهد.
• الگوی تعامل منفی را با تعامل مثبت جایگرین می‌کند.
• روش‌های جدید برای مواجه با تعارض‌ها به زوجین آموزش می‌دهد.
• زوجین را با شکست‌ها، ترس‌ها و … یکدیگر آشنا می‌کند.
• می‌تواند اعتماد و صمیمیت را میان آن‌ها افزایش دهد.
• و ….

برای بهره‌مندی از مزایای این درمان، باید مراحل آن را طی کنیم.

زوج درمانی هیجان مدار سه مرحله دارد،

 مرحله اول

 ابتدا درمانگر یک شرح حالی از زوجین دریافت می‌کند و الگوی تعامل آن‌ها را مشاهده و بررسی می‌نماید. در واقع، در این مرحله از زوجین خواسته می‌شود که مبرم‌ترین مسائل خود را شناسایی کنند. درمانگر، از طریق مشاهده، گوش دادن و پرسش، ترس‌ها و ناامنی‌های ناگفته‌ای را که زمینه ساز الگوهای تعامل منفی آن‌هاست را درک می‌کند. در چند جلسه اول، به تنش‌زدایی از واکنش‌های عاطفی و ناراحتی زوجین پرداخته می‌شود. در نتیجه، زوجین یاد می‌گیرند الگوهای واکنش عاطفی خود را گسترش دهند تا بتوانند نیازهای شریک زندگی خود را بشناسند و به آن‌ها پاسخ دهند.

مرحله دوم

 اختصاصاً به بازگرداندن پیوند عاطفی عمیق بین زوجین پرداخته می‌شود. به نوعی هدف این جلسه، ایجاد احساس امنیت میان زوجین است که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا آسیب پذیری‌های خود را به اشتراک بگذارند. در واقع، در زمینه‌هایی که دچار آسیب شده‌اند بیشتر صحبت کنند و فضای راحتی برای یکدیگر فراهم نمایند. این اقدام، باعث می‌شود آن‌ها پایگاهی امن برای کاوش در جهان و رشد فردی و مشارکتی ایجاد کنند.

در این جلسات، یک درمانگر EFT فقط یک ناظر نیست. بلکه یک شرکت کننده فعال در درمان است. بخش بسیار مهمی از درمان این است که رفتارهای دوری‌کننده مانند خشم یا کناره‌گیری را نه به‌عنوان آسیب‌شناسی، بلکه به‌عنوان درخواست‌های نادرست برای برقراری ارتباط، دوباره چارچوب‌بندی شوند. این کار، به زوجین اجازه می‌دهد تا احساسات عمیق خود را نسبت به یکدیگر و آنچه از شریک زندگی خود نیاز دارند ابراز کنند.

مرحله سوم

 دستاوردهای جلسات قبلی تثبیت می‌شود. در واقع، از زوجین خواسته می‌شود درباره یک مشکل قدیمی یا جاری بحث کنند تا بتوانند راه حل‌های جدیدی ایجاد کنند. در این شرایط، افراد به جای قطع ارتباط در مواجهه با مشکلات، به تمرین آرامش و ارتباط می پردازند. زیرا، نیازهای عاطفی واقعی را که قبلا الگوهای منفی آن‌ها را هدایت می کرد، درک می کنند.

معمولاً هر زوجی تمایل دارد بتواند مشکلات خود را بدون درگیری برطرف کند و به نوعی الگوی تعامل سالم با یکدیگر را درک نمایند. فرقی نمی‌کند چه مشکلی داشته باشید. اگر، احساس می‌کنید با چالش‌هایی مانند خیانت مواجه شده‌اید که راه برون رفت از الگوهای منفی خود را نمی‌دانید، از مشاوره خیانت کمک بگیرید.

پروتکل درمان هیجان مدار (Emotion-Focused Couple Therapy یا EFCT) به طور خاص برای کمک به زوج‌ها طراحی شده است تا ارتباطات عاطفی خود را بهبود بخشند و مشکلات را حل کنند. این جلسات معمولاً شامل موارد زیر است:

• شناسایی احساسات: در این جلسات، زوج‌ها تشویق می‌شوند تا احساسات و هیجانات خود را شناسایی و بیان کنند. این مرحله به آن‌ها کمک می‌نماید تا درک بهتری از نیازها و خواسته‌های یکدیگر پیدا کنند.
• گفت‌وگو و ارتباط: درمانگر به زوج‌ها کمک می‌کند تا به طور مؤثر با یکدیگر ارتباط برقرار نمایند. این شامل یادگیری نحوه بیان احساسات و نیازها به شیوه‌ای غیرانتقادی و حمایتگر است.
• تجربه مشترک: زوج‌ها تشویق می‌شوند تا تجربیات عاطفی خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. این کار می‌تواند به ایجاد همدلی و نزدیکی عاطفی کمک کند.
• حل مشکلات: در این مرحله، زوج‌ها به بررسی مشکلات و چالش‌های موجود در رابطه خود می‌پردازند و با کمک درمانگر به دنبال راه‌حل‌های مؤثر می‌گردند.
• تقویت ارتباطات مثبت: در نهایت، تمرکز بر تقویت ارتباطات مثبت و ایجاد الگوهای جدید در رابطه است تا زوج‌ها بتوانند به طور مؤثرتری با یکدیگر تعامل کنند.

درمان هیجان مدار (EFT) می‌تواند در موقعیت‌های مختلف و با توجه به نیازهای مراجعان به کار گرفته شود. در اینجا یک نمونه فرضی از یک جلسه درمان هیجان مدار را برای شما توضیح داده می‌شود:

مراجع: یک زن به نام نسیم که به دلیل احساس تنهایی و عدم ارتباط عاطفی با همسرش، به درمان مراجعه کرده است.

مرحله 1: شناسایی احساسات

– درمانگر از نسیم می‌خواهد تا احساساتش را در مورد رابطه‌اش با همسرش بیان کند. نسیم می‌گوید که احساس تنهایی و ناامیدی می‌کند و نمی‌داند چگونه این احساسات را به همسرش منتقل کند.

مرحله 2: تجربه و پردازش احساسات

– درمانگر به نسیم کمک می‌کند تا به عمق احساساتش برود. او از نسیم می‌خواهد تا درباره لحظاتی که احساس تنهایی کرده، صحبت کند و احساساتش را توصیف نماید. نسیم به یاد می‌آورد که در مواقعی که همسرش مشغول کار است، احساس نادیده گرفته شدن می‌کند.

مرحله 3: تغییر الگوهای عاطفی

– درمانگر به نسیم کمک می‌کند تا الگوهای عاطفی منفی را شناسایی نماید. او به نسیم می‌گوید که احساساتش طبیعی است و او می‌تواند این احساسات را به همسرش منتقل کند. درمانگر به نسیم تکنیک‌هایی برای بیان احساساتش به شیوه‌ای مؤثر و غیرانتقادی آموزش می‌دهد.

مرحله 4: تقویت روابط

– در این مرحله، درمانگر به نسیم کمک می‌کند تا یک گفت‌وگوی مؤثر با همسرش برنامه‌ریزی نماید. نسیم یاد می‌گیرد که چگونه احساساتش را به همسرش بگوید و از او بخواهد که بیشتر به او توجه کند.

نتیجه جلسه

– نسیم با اعتماد به نفس بیشتری به خانه می‌رود و با همسرش درباره احساساتش صحبت می‌کند. او متوجه می‌شود که همسرش نیز احساسات مشابهی دارد و این گفت‌وگو به تقویت ارتباط عاطفی آن‌ها کمک می‌کند.

این یک نمونه فرضی است و هر جلسه درمانی می‌تواند بسته به نیازهای مراجعان متفاوت باشد.

زمانی که با فواید این درمان آشنا می‌شوید، راغب هستید که اطلاعات بیشتری درباره تعداد جلسات و موضوعات آن به دست بیاورید. در این زمینه باید بدانید، تعداد جلسات زوج درمانی می‌تواند بسته به نیازها و مشکلات خاص هر زوج متفاوت باشد. به طور کلی، درمانگران معمولاً تعداد جلسات را بر اساس موارد زیر تعیین می‌کنند:

• نوع و شدت مشکلات: اگر مشکلات عاطفی یا ارتباطی عمیق‌تر و پیچیده‌تر باشند، ممکن است نیاز به جلسات بیشتری باشد.
• اهداف درمان: زوج‌ها ممکن است اهداف مختلفی داشته باشند، مانند بهبود ارتباط، حل تعارضات یا تقویت روابط عاطفی. تعداد جلسات به این اهداف بستگی دارد.
• پیشرفت در درمان: درمانگران معمولاً پیشرفت زوج‌ها را در طول جلسات ارزیابی می‌کنند و بر اساس آن ممکن است تعداد جلسات را تنظیم کنند.

این درمان معمولاً شامل 8 تا 20 جلسه می‌باشد که به تناسب زوجین هفته‌ای یکبار یا دو هفته‌ای یکبار برگزار می‌شود. اکنون ما به بررسی محتوای یک دوره درمان 9 جلسه‌ای که در بین درمانگران زوج درمانی هیجان مدار رایج است می‌پردازیم.

1. در جلسه اول، تأکید بر آشنایی با زوجین و بررسی انگیزه درمان آن‌هاست.
2. در جلسه دوم، در واقع‌ مشکل زوجین ارزیابی می‌شود و موانعی که مانع از ایجاد یک دلبستگی سالم است، مورد بررسی قرار می‌گیرد. در نهایت، در رابطه با تعداد جلسات، اهداف آن و … با زوجین توافق می‌شود.
3. در جلسه سوم زوج درمانی هیجان مدار، به تحلیل و تغییر هیجانات می‌پردازد. به نوعی هیجاناتی که در تعاملات زوجین نهفته است، بررسی می‌شود. در نتیجه، احساسات اولیه و ثانویه زوجین و نوع تعامل آن‌ها دوباره مورد توجه قرار می‌گیرد.
4. جلسه چهارم به تعریف مجدد مشکل براساس نیازها و احساسات نهفته که در جلسه قبل شناسایی شد، می‌پردازد. بنابراین، بین تشخیص درمانگر و مراجع هماهنگی ایجاد می‌شود. همچنین، پذیرش چرخه تعامل توسط مراجعان نیز مورد توجه است.
5. در جلسه پنجم، درگیری هیجانی عمیق مطرح است. در واقع، تا این زمان نیازهای آن‌ها شناسایی و به نوعی خودآگاهی ایجاد شده است. حال، زوجین باید هیجانات خود را ابراز کنند. در نتیجه، با ترس‌ها، اضطراب‌ها، آرزو‌ها و نگرانی‌های یکدیگر مواجه شوند. مالکیت آن‌ها را بپذیرند. همچنین، به همسر خود نیز کمک کنند تا ترس‌های یکدیگر را بشنوند و بپذیرند.
6. این جلسه ادامه درگیری هیجانی عمیق مطرح است. در واقع، با عمق بیشتر هر یک از زوجین باید مسئولیت و نقش خود را در رابطه بپذیرند. انتظاراتشان را از یکدیگر ابراز کنند. در نتیجه، در قدم اول خود و در قدم بعد همسر را آنگونه که هستند بپذیرند.
7. در این جلسه از زوج درمانی هیجان مدار به بازسازی تعاملات توجه می‌شود. ابراز نیازها و خواسته‌ها تسهیل می‌گردد. همچنین، نماد گذاری آرزوها بویژه آرزوهای سرکوب شده نیز انجام می‌شود.
8. اکنون زمان آن رسیده که برای مشکلات راه‌حل‌های جدید مورد توجه قرار بگیرد. همچنین، مشکل توسط زوجین مجدداً تعریف شود و یک محیط امن و همراه با اعتماد میان زوجین ایجاد گردد. در نتیجه، با امنیت ایجاد شده مشکلات گذشته بررسی شود.
9. در این جلسه از الگوی تعامل سالم زوجین حمایت می‌شود و وضعیت جدید همراه با امنیت ایجاد شده مورد پذیرش قرار می‌گیرد. در نتیجه، داستانی شاد از رابطه ساخته می‌شود. حاصل این جلسات این است که زوجین متوجه شوند برای سرزندگی دیگر نیاز به درمانگر نیست.

همانطور که دو فرد دنیای متفاوتی دارند، وقتی در کنار یکدیگر نیز قرار بگیرند با مسائل متفاوتی نیز درگیر می‌شوند. این مسائل هر چه که باشد از یک عدم مهارت در گفت و گو تا تجربه خیانت، تروما و … باید برطرف شود تا از ایجاد آسیب جدی‌تر پیشگیری گردد. بنابراین، بسیار مهم است که متخصصان و افراد خبره برای دریافت درمان انتخاب شوند. اگر نمی‌دانید در این زمینه به چه کسی مراجعه کنید، ما به شما تیم حرفه‌ای زوج درمانی هیجان مدار باتابان را معرفی می‌نماییم. با مشاهده سوابق متخصصان، می‌توانید شناخت بیشتری درباره آن‌ها به دست بیاورید.