روان درمانی فرآیند التیام روان است که توسط متخصص روانشناسی و مشاوره، در فضایی امن و حرفهای انجام میشود. انواع روان درمانی وجود دارد که برای افراد با طیف وسیعی از مسائل، چالشها و مشکلات، مفید میباشد. فردی که خود را قربانی گذشته میداند، شخصی که پیوسته در روابط خود شکست میخورد، کسی که ارتباطی با درون خود ندارد، اضطراب زیادی تجربه میکند، دچار سوگ و فقدان شده است، خودش را نمیشناسد و افرادی که با مسائل و چالشهای زیادی دست و پنجه نرمکنند، میتوانند با مراجعه برای روان درمانی زخمهای روانی خود را درمان نمایند و از ایجاد مشکلات دیگر پیشگیری کنند.
اما برای اینکه نتیجه اثربخشی بگیرید باید بدانید روان درمانی چیست؟ چه تفاوتی میان روان درمانی با مشاوره و روان پزشکی وجود دارد؟ در چه صورتی باید به روان درمانگر مراجعه کنیم؟ مراحل انجام روان درمانی چیست؟ از چه طریقی میتوان روان درمانگر مورد نظر خود را یافت؟
روان درمانی، فرآیند حرفهای ارائه خدمات تخصصی مشاوره و روانشناسی، توسط متخصصان حرفهای سلامت روان که درمانگر نامیده میشود، میباشد. این فرآیند در جلسات، افراد درمورد مسائل چالش برانگیز زندگی خود صحبت میکنند و از مشاوره زندگی بهره مند میشوند؛ بنابراین باید احساسات، هیجانات، افکار، نیازها و… خود را با درمانگر در میان بگذارند. در واقع، روان درمانی به دنبال شناسایی ریشههای مشکلات است. از این طریق، درمانهای لازم را نیز به کار میگیرد.
در نتیجه، افراد با روان درمانی میتوانند هیجانها، شناختها و رفتارهای خود را تغییر داده و مهارتهای مقابلهای سالم را به دست آورند. همچنین، زندگی خود را بهتر مدیریت کنند. لازم به ذکر است که روان درمانی ممکن است همراه با دارو درمانی یا سایر روشهای درمانی به کار رود. درمانگر با توجه به وضعیت مراجع، در صورت نیاز او را به روان پزشک ارجاع میدهد.
روان درمانی برای همه افراد با طیف متنوعی از مسائل و مشکلات موثر است؛ اما میزان نتیجهای که افراد مختلف از انواع روان درمانی دریافت میکنند، متفاوت میباشد.
در نظریههای مرتبط با روان درمانی رویکردهای مختلفی وجود دارد که در مواردی همچون فلسفه زیر بنایی، نوع نگاه به انسان، میزان تاثیر گذشته، تمرکز بر(رفتار، هیجان، افکار)، اهداف، شیوههای درمانی، تکنیکها و فنون متفاوت میباشد. در ادامه برخی از مهمترین و اصلیترین نظریههای روان درمانی که سایر درمانها از اینها نشات گرفتهاند را، معرفی میکنیم.
تأکید اصلی فروید بر کشف ناخودآگاه افراد است و با معرفی این قسمت از روان مبدع تحولات بزرگی در روانشناسی گردید. روانکاوان براین باور هستند شخصیت فرد در پنج سالگی شکل میگیرد و تثبیت میشود. آنها علت رفتارهای فرد را در گذشته و دوران کودکی جستجو میکند. در این راه، فنون مختلفی (تداعی آزاد، تحلیل رویا و…) را در تعامل با مراجع به کار میگیرد. پس از فروید افراد دیگری این رویکرد را شرح و بسط و تغییر دادند.
این نظریه با افرادی همچون پاولف و اسکینر شناخته میشود. رفتارگرایان بر این باور هستند که مشکلات فرد ناشی از رفتارهایی است که آموخته است و فرد همچون لوح سفیدی میباشد که طبیعت او را شکل میدهد؛ لذا به دنبال ریشه رفتار نیستند. در مراحل انجام روان درمانی به شیوه رفتاری با تغییر رفتار فرد از طریق پاداش و تنبیه سعی در حل مشکل و درمان او دارند. از زمان ظهور رفتارگرایی در سال 1950 تغییراتی ایجاد شده است. درمانهایی مانند شناختی رفتاری بوجود آمده که هم بر رفتار و هم تفکر فرد تأکید دارد. اصول این نظریه در تغییر رفتار کودکان اهمیت دارد.
این نظریه توسط بک مطرح شد و بیشر روی افکار تاکید دارد و توجه چندانی به رفتار و هیجانات ندارد. این رویکرد معتقد است با تغییر طرز فکر فرد، رفتار فرد تغییر کرده و مشکل او برطرف خواهد شد. افرادی همچون آلبرت الیس و آرون تی بک از چهرههای اصلی این درمان هستند.
نظریههای انسان گرایی که موج سوم درمانها هستند نگاه خوش بینانهای به انسان دارند. در واقع، انسان را موجودی دارای اراده و با پتانسیل بالا برای رشد و خود شکوفایی در نظر میگیرد. در این راه از تکنیکهای مختلفی برای فعال کردن توانمندیهای انسان استفاده میکنند. افرادی همچون مزلو و راجرز پیشگامان این رویکرد بودهاند. درمانهای انسان گرایانه امروزه طرفداران زیادی دارند؛ اصولی همچون همدلی، گوش دادن فعال، پذیرش بدون قید و شرط و… که توسط راجرز مطرح شد؛ اصول اولیه ایجاد اتحاد درمانی در همه رویکردهای نوین روان درمانی هستند.
بسیاری از درمانگران وابسته به یک رویکرد خاص نیستند. آنها عناصری از رویکردهای مختلف را ترکیب کرده و در کار خود استفاده میکنند. بنابراین، درمان خود را براساس نیازهای مراجع تنظیم میکنند؛ اما همه درمانگران، رویکردِ غالب و فلسفه و جهان بینی در کار خود دارند.
امروزه با توسعه، تغییر و ترکیب نظریههای مختلف روان درمانی و ایجاد نظریههای جدید، رویکردهای متعدد جدیدی مطرح شده است به گونه ای که تمام جنبههای وجودی انسان و عوامل موثر(گذشته، آینده، افکار، احساسات، رفتار و…) را هدف قرار میدهند. در ادامه برخی از جدیدترین و موثرترین رویکردها را معرفی میکنیم:
این نوع درمان میخواهد الگوهای فکری و رفتاری ناسالم و ناکارآمدی را که موجب ایجاد مشکل شده است، بشناسد. همچنین، آنها را تغییر دهد و افکار و رفتارهای سالم و مناسبتری را جایگزین آنها کند. بنابراین، به افراد کمک میکند تا بر مشکل فعلی و نحوه برطرف کردن آن، تمرکز بهتری داشته باشند. برای این کار، از تمرین مهارتهای جدید در دنیای واقعی استفاده میکند. این درمان برای انواع مختلفی از اختلالات از جمله، افسردگی، اضطراب، اختلالات خوردن و اختلالات مربوط به تروما مفید است.
درمان بین فردی از جمله درمانهای کوتاه مدت است. هدف این درمان کمک به بیماران برای شناسایی و درک مسائل بین فردی دردسرساز میباشد. این مسائل شامل، غم و اندوه حل نشده، مشکل در روابط کاری یا اجتماعی، مشکلات مربوط به دیگران، درگیری با افراد مهم و… است. روان درمانی بین فردی به افراد کمک میکند تا روشهای صحیح ابراز احساسات، راههای بهبود ارتباطات و شیوهی ارتباط آنها با دیگران را فرا گیرند.
با نادیده گرفتن نقش تجربه و احساسات در سایر رویکردها، درمان متمرکز بر هیجان به وجود آمد که برای تجربه احساسات و هیجانات اهمیت زیای قائل میباشد. این رویکرد، رویکردی تلفیقی میباشد که در زوج درمانی کاربرد زیادی دارد. روان درمانی هیجان مدار بر این باور است که با تغییر در هیجانات افکار و رفتار فرد نیز دگرگون میشود؛ پس تمرکز مراحل انجام روان درمانی بر تجربه احساسات است.
این نوع درمان به افراد کمک میکند تا افکار و احساسات خود را بپذیرند. همچنین، متعهد باشند که تغییراتی در آنها بوجود بیاورند. در نتیجه، توانایی افراد را برای مقابله با موقعیتهای چالش برانگیز زندگی افزایش میدهد. خود روان درمانی در درمان اکت، شما را برای تشکیل یک نظام معنایی آماده میکند و در مشاوره زناشویی و سایر مشکلات روانی موثر میباشد.
این نوع روان درمانی مبتنی بر این ایده است که رفتار و افکار فرد ریشه در دوران کودکی و تجربیات گذشته او دارد. در واقع، ممکن است فرد از این افکار و رفتارها آگاه نباشد. این روشهای درمانی کمک میکنند تا خودآگاهی فرد افزایش یابد. همچنین، الگوهای ریشهای خود را تغییر دهد. در نتیجه، بتواند تعارضهای خود را حل کند و مسئولیت زندگی خود را برعهده بگیرد. در بهبود روابط عاطفی خود میتوانید از این شیوه روان درمانی استفاده کنید.
پس از پاسخ به این پرسش که روان درمانی چیست، برای شناخت بیشتر، بهتر است با انواع تکنیکها در آن آشنا شویم. رویکردهای روان درمانی برای روانشناسان مانند نقشهی راه است. در واقع، هر روان درمانگری براساس رویکرد خود از تکنیکهایی استفاده میکند. تکنیکهایی که در روان درمانی استفاده میشود بر حسب رویکرد نظری درمانگر و نوع روان درمانی مورد استفاده او متفاوت است. با این حال، پنج تکنیک رایج که توسط همه درمانگران استفاده میشود، شامل موارد زیر است:
روان درمانی چیست و چه مزایایی دارد؟ اگر به دنبال فواید و مزایای روان درمانی هستید لطفا صبور باشید. روان درمانی رویداد استرسزا را متوقف نمیکند، بلکه افراد را برای مواجه سالمتر آماد میکند. علاوه براین روان درمانی به درمان اختلالات روانی همچون افسردگی ماژور کمک میکند. افرادی که روان درمانی را تجربه کردهاند، فوایدی را بیان کردهاند که شامل موارد زیر است:
همه ما در زندگی خود مشکلاتی را تجربه میکنیم. این مشکلات میتواند شامل یک مشکل کاری، مشاجره با همسر، دغدغههای مالی و… باشند. از طرفی، ممکن است حالاتی از جمله افت انگیزه، کم خوابی، بی اشتهایی، پرخاشگری و… را نیز تجربه کنیم. گاهی اوقات با دریافت یک حمایت اجتماعی، دیدار با دوستان و صحبت درباره مشکلات، ایجاد موفقیتهای کوچک و… این حالات کاهش یافته و برطرف میشوند. در صورتی که برخی مواقع هر چند محیط و امکانات ما تغییر کند، باز هم نشانهها برطرف نمیشوند. در واقع، به ما میگویند که مشکل ریشه دارتر است و از دست دوست و آشنا کاری بر نمیآید. در این مواقع، باید به روان درمانگر رجوع کنیم. قبل از رجوع به روان درمانگر سؤالات ذیل را از خود بپرسید. نکته قابل توجه این است که مراجعه به روان درمانی را کوچک یا بزرگ بودن شکل تعیین نمیکند؛ بلکه آنچه اهمیت دارد میزان توانایی شما در مواجهه با چالشها و میزان تنشی است که تجربه میکنید.
روان درمانی یک فرآیند است. بنابراین، مراحل مختلفی دارد. در یک دسته بندی کلی، روان درمانی در شش مرحله انجام میگیرد که شامل موارد زیر است:
همدلی، توجه مثبت، صداقت، توافق هدف و همکاری برای موفقیت در روان درمانی بسیار مهم است. این عوامل در ایجاد اعتماد و فضایی امن که عنصر اصلی در انواع روان درمانی میباشد حاثز اهمیت است؛ لذا مراجع مشکل و مسئله خود را بیان کند. در واقع این مرحله به ایجاد امید در مراجع کمک میکند. همچنین باعث میشود مراجع، درمانگر خود را به عنوان یک انسان ساده و همسفر ببیند. این خیلی مهم است. چون مراجع و درمانگر به دنبال یک تطابق نزدیک هستند. بنابراین، هر چه اصطلاحات، فرهنگ، زبان و… مشاور مشابهتر باشد، ارتباطگیری بهتر رخ میدهد. رعایت اصول این مرحله در روانشناسی رابطه اهمیت بسیار دارد.
در این مرحله از روان درمانی یا خود روان درمانی، درمانگر از مراجع میخواهد مشکل خود را تعریف کند. گامهایی که برای حل آن برداشته، بیان کند. به طور کلی هر چیزی که در رابطه با مشکل خود در ذهن دارد، بگوید. هدف درمانگر شناسایی الگوهای تکراری زندگی فرد است. در واقع میخواهد هم جنبههای مثبت و هم جنبههای منفی را بداند. سپس، الگوهای چرخه معیوب او را کشف کند. مثلاً، چه چیزی باعث شدت یافتن مشکل بین زوج میشود؟ آیا سبک گفتمان آنها مشکل دارد؟ یا شناختی از نیازهای یکدیگر ندارند؟ و…
در همه انواع روان درمانی، درمانگران آن چیزی را که مراجع باید در الگوهای مشکل خود تغییر دهد را هدف قرار میدهند. بنابراین، پس از شناخت الگوهای معیوب، میتوان نحوهی ایجاد تغییر در آن را مشخص کرد. این مرحله تابع رویکرد نظری درمانگر است. در این مرحله مراجع و درمانگر روی هدف مراحل انجام روان درمانی تمرکز میکنند. به عنوان مثال برای کودکی مبتلا به شب ادراری است، هدف درمان این مشکل میباشد.
مرحله درمان و ارزیابی با یکدیگر همپوشانی دارند. در واقع، سؤالاتی را که درمانگر در مرحله ارزیابی و ارتباط گیری مطرح میکند، زمینهای برای درمان است. در این مرحله، درمانگر براساس رویکرد نظری خود، نوع مشکل مراجع و شرایط فعلی او، تکنیکهای خود را به کار میگیرد. بنابراین، از یک نوع یا ترکیبی از انواع روان درمانی برای حل مشکل مراجع استفاده میکند. به عنوان مثال در مشاوره خانواده و مشاوره فردی تکنیکهای مختلفی برای حل مشکلات استفاده میشود.
همه درمانگران موفق، تغییرات ایجاد شده در الگوی مشکل را یادداشت میکنند. همچنین، این موفقیت را به مراجع نسبت میدهند. در نتیجه، باعث افزایش عملکرد مثبت مراجع میشود.
پس از انجام مراحل درمان، درمانگران راهکارهایی برای جلوگیری از بازگشت مجدد مشکل به درمانجویان ارائه میدهند. این راهکارها کمک میکند، تا کنترل زندگی خود را در دست بگیرند.
روان درمانی چیست؟ شیوه ایجادِ تغییر، اصلاح و درمان با رویکردهای روان درمانی توسط مشاور و روان شناس متخصص و حرفهای میباشد. در عمل مشاوره و روان درمانی با یکدیگر تفاوت چندانی ندارند، متخصص براساس رویکرد خود و مشکل مراجع، مراحل انجام درمان را پیش میبرد. شما چه به مشاور مراجعه کنید و چه به روان درمانگر، درمانگر ممکن است فرآیند یکسانی را برای حل مشکل شما طی کند.
آنچه مشاوره و روان درمانی را از هم جدا میکند نوع نگاه به مسائل و مشکلات مراجع میباشد؛ روان درمانگر نوعی نگاه مشکل محور دارد و تمایل دارد مشکل را براساس DSM ( راهنمای تشخیصی اختلالات روانی) تعریف کند. علاوه براین مشاوره در موضوعات مختلف همچون مشاوره خیانت، مشاوره خانواده، مشاوره فردی، مشاوره زندگی و… انجام میشود. شما برای مراجعه به مشاور یا روان درمانگر باید تخصص و مهارت او و مسئله و مشکل خود را مورد توجه قرار دهید.
متخصص روان پزشکی، فردی است که دوره پزشک عمومی را گذرانده است و در مرحله تخصصی وارد رشته روان پزشکی شده است. روان پزشکان در درمان اختلالات روانی، از دارو استفاده میکنند. بر اساس قانون تنها فردی که اجازه تجویز داروهای عصاب و روان را دارد، روان پزشک میباشد. پس شما در جلسات روان درمانی نمیتوانید از درمانگر بخواهید برایتان دارو تجویز نماید.
هزینه جلسات روان درمانی هر ساله توسط سازمان نظام روان شناسی تعیین میشود. بر اساس مصوبه سال 1403، هزینه جلسه 45 دقیقه با متخصص دارای مدرک کارشناسی ارشد مشاوره یا روان شناسی 321 هزار تومان و با و متخصص دارای مدرک دکتری، 378 هزار تومان میباشد. علاوه براین عواملی دیگری همچون نوع مشکل، میزان تجربه درمانگر و… در تعیین هزینه روان درمانی موثر میباشد. برای اطلاع از بیمهها و هزینه مراجعه به روان درمانی با مرکز مشاوره باتابان تماس بگیرید.
همانطور که متوجه شدهاید، روان درمانی یک فرآیند بسیار پیچیده و در عین حال کاربردی است. در واقع، بسیاری از مشکلات سلامت روان با روان درمانی قابل برطرف یا کنترل شدن است. بنابراین، بسیار مهم میباشد روان درمانگری حرفهای و متعهد را برای درمان انتخاب کنیم. روان درمانگران فعال در مرکز مشاوره باتابان از تخصص و تعهد بالایی برخوردارند. شما میتوانید با اطمینان خاطر مشکلات خود را با ما در میان بگذارید.
مشاور اختلالات فردی و روانکاوی
زوج درمانی، مشاوره فردی و خانوادگی، درمان اختلالات خلقی، اضطراب، افسردگی
مشاوره ازدواج | مشاوره تحصیلی
مشاور حقوقی، کیفری و خانواده
مشاوره ازدواج و زوح درمانی و درمان اختلالات جنسی
زوج درمانی | درمان اختلالات اضطرابی و وسواس
حتما در مجله روانشناسی مرکز مشاوره باتابان بخوانید:
اثر بخش بودن روان درمانی از عوامل زیادی متأثر است. هنگام مراجعه به درمانگر باید خود را متعهد کنید که همهی جلسات را شرکت کنید. همچنین، هر تمرینی که داده شد طبق دستور انجام دهید. حتی اگر یک تمرین برای نحوهی تفکر باشد. در این صورت، روان درمانی تأثیر خود را خواهد گذاشت. گاهی، عدم تأثیر یا تأثیر منفی برخی از روان درمانیها به دلیل ناقص رها کردن جلسات درمان است. در واقع، گاهی روان درمانگری یک پروتکل 15 جلسهای برای حل مشکل شما در نظر میگیرد. ممکن است مهمترین جلسهی آن، جلسهی پایانی باشد. در واقع، در آن جلسه تکنیکهایی برای جلوگیری از بازگشت مجدد ارائه میدهد که در صورت عدم شرکت، از آن محروم میشوید.
با این حال باید بدانید در انتخاب روان درمانگر دقت کنید. روان درمانگر باید تخصص لازم در زمینه مشکل شما داشته باشد. گاهی عدم تأثیر درمان ناشی از توانمندی پایین درمانگر است. شما میتوانید از درمانگران باتجربه مرکز باتابان برای حل مشکل خود استفاده کنید.
در فضای درمانگری دسته بندیهای مختلفی وجود دارد. یکی از آنها کار کردن با کودک یا با بزرگسال است. در واقع، درمانگران حیطهی کاری خود را مشخص میکنند. برخی در زمینهی کودک و مشکلات آن کار میکنند. بنابراین، برای مشکل کودک خود باید از درمان گرانی که در زمینهی مسائل مربوط به کودک آموزش دیدهاند، استفاده کنید. تیم تخصصی کودک در مرکز باتابان در خدمت شماست.
تخصص، تجربه و مهارت درمانگر، همراه با رعایت اصول اخلاق حرفهای از ارکان مهم انتخاب درمانگر است.
برای رزرو نوبت به وب سایت مرکز مراجعه کنید و متناسب با مشکل خود از درمانگران ما وقت رزرو نمایید. اگر به راهنمایی نیاز دارید با پشتیبانان مرکز در ارتباط باشید.
برای عضویت در خبرنامه و دریافت جدیدترین مقالات به صورت هر دو هفته یکبار، لطفا ایمیل خود را وارد کنید