وسواس در شستن محل ادرار (آثار و درمان وسواس شستن محل مدفوع)

وسواس به صورت گروهی از علائم ظاهر می‌شود که شامل افکار مزاحم، آداب وسواسی، اشتغالات ذهنی و وسواس‌های عملی است. در بسیاری از موارد مجموعه‌ای از افکار وسواسی منجربه وسواس عملی می‌شود. وسواس در شستن محل ادرار و مدفوع یکی از انواع وسواس شستشو است. افرادی که ساعت‌های طولانی در سرویس بهداشتی هستند و از ترس نجاست و کثیفی، محل ادرار را مکررا شستشو می‌دهند و اختیاری در کنترل رفتار خود ندارد به گونه‌ای که اگر این کار را انجام ندهند تنش زیادی را تجربه می‌کنند. میزان و شدت رفتار روی یک پیوستار قرار دارد، هر چه شدت آن زیادتر شود، بیشتر عملکرد فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد و پروسه درمان آن نیز طولانی می‌شود.
در برخی از موارد اعمال وسواسی از والدین به فرزندان منتقل می‌شوند؛ لذا وسواس دارای ریشه‌های ژنتیکی است. برای درمان وسواس شستشو ترکیبی از دارو درمانی و روان درمانی مورد نیاز است.

وسواس فکری یک فرآیند ذهنی شامل فکر، احساس و اندیشه است؛ اما وسواس عملی نوعی رفتار و اجبار آگاهانه و عود کننده است؛ پس اگر فرد مبتلا به وسواس شستن محل ادرار و مدفوع، تحت روان درمانی قرار نگیرد این رفتار به مرور عود کرده و فرد را ناتوان می‌کند. فرد مبتلا نسبت به غیر منطقی بودن رفتارش بینش دارد؛ اما توان مدیریت و مقابله با آن را ندارد. در واقع آنچه در وسواس در شستن محل مدفوع شاهد آن هستیم نوعی رفتارهای کنترل ناپذیر است که فرد در پاسخ به افکار و هیجانات خود انجام می‌دهد تا تنش و اضطراب خود را کاهش دهد. اما این رفتارها همیشه منجربه کاهش اضطراب نمی‌شوند. ممکن است فرد چندین بار محل ادرار خود را شستشو دهد؛ ولی شدت اضطراب او فرقی نکرده باشد. از سوی دیگر اگر فرد در مقابل انجام عمل وسواسی مقاومت کند، نیز تنش و اضطراب زیادی را تجربه می‌کند.

وسواس در شستن محل ادرار و مدفوع در بزرگسالان، کودکان و نوجوانان به اشکال مختلفی ظاهر می‌شود و علائم یک بیمار واحد نیز ممکن است در طول زمان تغییر کند و همپوشانی‌هایی پیدا کند؛ ولی به هر حال، علائم اختلال چهار الگوی عمده دارد:

1. نوعی آلودگی که شایع‌ترین الگوی وسواس است و به دنبال آن شستشوی اجبارگونه وجود دارد و افراد اغلب از نسبت به ادرار و مدفوع خود ترس دارد و اضطراب شایع‌ترین واکنش فرد در مواجهه با این ترس است.
2. دومین الگوی شایع نوعی تردید است نسبت به اینکه آیا محل ادرار و مدفوع پاک شده و نجاست برطرف شده است یا نه!
3. سومین الگوی شایع اختلال وسواسی-جبری افکار مزاحم و وسواسی است که تمام فکر و ذهن فرد را مشغول می‌کند.
4. و آخرین الگوی وسواس در شستن محل ادرار نوعی حساسیت مذهبی نسبت به این است که فرد ترس از نجاست دارد و معتقد است برای پاکی نجاست باید براساس تشریفات خاصی عمل نماید که غالبا غیرمنطقی و خارج از قواعد دینی هستند.

براساس تحقیقات بالینی نوعی کژ تنظیمی و کاهش سرتونین در ایجاد وسواس در شستن محل ادرار نقش دارد و تغییر عملکرد مدارها و روابط عصبی میان قشر حدقه‌ای پیشانی، هسته دم‌دار و تالاموس در همه بیماران مبتلا به وسواس فکری دیده می‌شود. یکی دیگر از عوامل موثر در ایجاد وسواس در شستن محل مدفوع و ادرار مولفه ژنتیک است و میزان ابتلا به آن در بستگان درجه یک افراد مبتلا، پنج برابر سایرین است. علاوه براین عوامل فرهنگی، خانودگی، روانی و اجتماعی در بروز وسواس در شستن محل ادرار نقش دارند. به طور کلی اختلال در پاسخ به اضطراب و نگرانی‌های موجود درمورد نجاست، عفونت و بیماری به جود می‌آید که با شستشوی مداوم و با تکرار بالای محل مدفوع و ادرار همراه است. در افراد مبتلا این باور نادرست وجود دارد که تنها با شستشوی زیاد و پیوسته می‌توانند نجاست را برطرف نمایند.

امکان ابتلا به وسواس در انتقال نجاست و وسواس در شستن محل ادرار و مدفوع در افرادی که درمورد پاکی، نجاست، آلودگی و میکروب نگرانی دارند بیشتر است. حدود 15 تا 35 درصد از بیماران مبتلا به اختلال وسواس-جبری صفات وسواسی را هم نیز به صورت پیش مرضی داشته‌اند. علاوه بر ژنتیک رفتارهای والدین نیز موثر می‌باشند. هنگامی که والدین از دوران کودکی فرزندان خود را درمورد پاکی و نجاست و آلودگی می‌ترسانند ایشان را مستعد به وسواس در شستن محل مدفوع می‌کنند. استرس و تروماهای دوران کودکی در شروع اختلالات وسواس فکری و عملی نقش دارند؛ لذا افرادی که تروماهای زیادی تجربه کرده‌اند بیشتر مستعد ابتلا می‌باشند.

رویکردها‌ی درمانی مختلفی برای درمان وسواس در شستن محل ادرار و مدفوع وجود دارد. از جملة این رویکردها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

درمان شناختی رفتاری

یکی از درمان‌های رایج وسواس در شستن محل ادرار و مدفوع، درمان شناختی و رفتاری است. براساس این رویکرد الگوهای افکار ناکارآمد و غیر منطقی و تحریف‌های شناختی منجربه وسواس می‌شود؛ لذا شناخت الگوهای فکری که منجر به ایجاد استرس و پاسخ وسواسی شستن مکرر محل ادرار و مدفوع می‌شود در تغییر رفتار مراجع موثر می‌باشد. به عنوان مثال ممکن است فرد مبتلا معتقد به انجام تشریفات خاصی برای از بین برد نجاست باشد و اگر این قواعد را رعایت نکند استرس زیادی را تجربه نماید. هنگامی که شدت اختلال زیاد است و مراجع در افکارش غرق شده است، پذیرای این نوع درمان نیست؛ پس ابتدا باید از طریق مصرف دارو او را برای رفتار درمانی آماده نمود.

درمان مواجهه-پاسخ

شاید بتوان گفت موثرترین درمان برای وسواس در شستن محل ادرار، رویکرد مواجهه و پاسخ است. براساس این شیوه مراجع از طریق تکنیک حساسیت زدایی منظم با ترس‌های خود مقابله می‌کند. وسواس، ریشه گرفته از ترس غیر منطقی و اضطراب فرد درمورد آلودگی و نجاست می‌باشد. هنگام مواجهه فرد به غیرمنطقی بودن ترس خود می‌برد. مواجهه باید منظم و با حداقل تنش ممکن آغاز و به مرور افزایش یابد. برای کاهش تنش در هر مرحله از شیوه‌های تنفس عمیق و آرام سازی عضلانی استفاده می‌شود.

دارو درمانی

خط اول درمان اختلا وسواس در شستن محل ادرار، دارو درمانی به همراه روان درمانی است. داروی وسواس فکری چیست؟ داروهای ضد افسردگی برای درمان وسواس توسط روان پزشک تجویز می‌شود. لطفا از مصرف دارو بدون تجویز پزشک خود داری نمایید. برخی از افراد نسبت به مصرف داروهای اعصاب و روان مقاومت داشته و ترس از وابستگی به دارو دارند؛ اما متخصص برای مصرف دارو مصاحبه تشخیصی و بالینی انجام می‌دهد و متناسب با شخصیت و توانایی و سن مراجع داروی مناسب را تجویز می‌کند.

تحریک عمیق مغز

در صورتی که شیوه‌های درمانی ذکر شده برای وسواس غسل و سایر انواع وسواس شستشو مفید نباشد از روش‌های پیشرفته‌تری که شامل تحریک الکتریکی نورون‌های مغز است استفاده می‌شود. الکترودهایی که در برخی نوحی مغز و از طریق تغییر افکار و رفتار سواسی به درمان آن کمک می‌کنند.

در درمان وسواس از نظر امام علی و سایر آیات و روایات مهم‌ترین شیوه برای جلوگیری از غرق شدن در افکار وسوسی نادیده گرفتن و توسل به اهل بیت است که توان و قدرت مواجهه با ترس‌ها و مسائل و مشکلات را در افراد به وجود می‌آورد. براساس سیره معصومین با یک بار شستن صحیح و درست نجاست برطرف می‌شود و نیازی به شستشوی مکرر نیست.

آثار وسواس در شستن محل ادرار با توجه به شدت و مدت زمان آن متفاوت می‌باشد؛ اما به طور کلی وسواس در شستن محل ادرار و مدفوع تاثیرات منفی جدی بر زندگی فرد می‌گذارد و ممکن است عملکرد فرد را مختل نماید. از جمله آثار وسواس در شستن محل ادرار می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• زمان زیادی را از فرد می‌گیرد. ممکن است ساعت‌ها در دستشویی وقت بگذارند و همین امر نیز امکان ابتلا فرد به انواع بیمار‌ی‌ها و ویروس‌ها را افزایش می‌دهد.
• روابط خانوادگی و اجتماعی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. فردی که ساعت‌ها در دستشویی وقت می‌گذراند، ترجیح می‌دهد؛ درخانه بماند و لذا ممکن است تنها و افسرده شود؛ پس حتما شماره روانشناس را داشته باشید.
• فرد مبتلا به وسواس در شستن محل ادرار ممکن است در کار، تحصیل و فعالیت‌های روزمره خود دچار مشکل شود.
• همیشه در وضعیت استرس و اضطراب قرار دارد که در مواجهه فرد با سایر چالش‌ها و مسائل زندگی تاثیر می‌گذارد. روان درمانی در کاهش تنش و اضطراب برای مقابله با ترس‌های وسواسی به مبتلایان کمک می‌کند.
• در برخی موارد وسواس در شستن محل ادرار و مدفوع منجر به محدودیت‌های اجتماعی می‌شود. به عنوان مثال فرد از حضور درمکان‌های عمومی اجتناب می‌کند که منجر به ایزوله شدن از جامعه و از دست داد فرصت‌های اجتماعی و شغلی می‌شود.

متاسفانه برای پیشگیری از وسواس در شستن محل مدفوع و ادرار راهکارهای پیشگیری چندانی وجود ندارد؛ اما افرادی که مستعد ابتلا به اختلال وسواس فکری و عملی هستند باید مراقبت بیشتری داشته باشند و در صورت بروز نشانه‌ها و علائم وسواس هر چه سریع‌تر برای درمان اقدام نمایند. با مشاوره فردی  و حل مسائل و تروماهای زندگی می‌توانید از ابتلا به اختلال وسواس فکری و عملی پیشگیری ‌کنید.

برای درمان وسواس در شستن محل ادرار و مدفوع باید مراجعه به روانشناس و مشاوره روانشناختی، درمان دارویی و تغییر سبک زندگی را اولویت قرار دهید. ممکن است شما بتوانید از راهکارهای خانگی مثل مدیریت استرس، بی خیالی، حواس‌پرتی و… استفاده کنید؛ اما بهترین راه مراجعه به متخصص است. برخی می‌پرسند برای وسواس فکری چه بخوریم؟ اگر به متخصص طب سنتی، روان پزشک و روانشناس مراجعه کنید از طریق تغییر سبک زندگی و سبک غذایی، دارو و روان درمانی، وسواس در سریع‌ترین زمان ممکن درمان می‌شود.

وسواس در شستن محل ادرار به صورت باورها و عملکردهای تکراری و مکرر مشخص می‌شود و فرد مبتلا دچار ترس از آلودگی و نجاست است. چهار الگوی عمده آن ترس از آلودگی، شک درمورد پاکی و نجاست، افکار مزاحم و ناکارآمد و حساسیت‌های مذهبی است. انواع روش‌های روان درمانی، دارو درمانی و تغییر سبک زندگی برای درمان وسواس در شستن محل مدفوع وجود دارد. در مرکز مشاوره باتابان روانشناسان و مشاوران مومن، متعهد و متخصص در درمان اختلال به شما کمک می‌کنند.