شب ادراری (علل، علائم تشخیص + روش های درمان)

شب ادراری خیس کردن هنگام شب و یا روز، در کودکان و نوجوانان و بزرگسالان می‌باشد. با این وجود شیوع آن بین کودکان بیشتر از سایر گروه‌های سنی است. در واقع آموزش توالت رفتن به کودکان یکی از مهم‌ترین بخش‌های رشد آن‌ها است و اگر درست و اصولی انجام نشود یکی از پیامدهای آن شب ادراری است. خیس کردن شب‌هنگام رختخواب، حالتی است که میلیون‌ها نفر به به آن مبتلا هستند اما تا کنون درمان قطعی برای آن پیدا نشده است . با این حال شیوه‌هایی برای بهبود و درمان آن وجود دارد.

اختلال رفتاری رایجی است که به صورت دفع مکرر ادرار در لباس یا رختخواب می‌باشد. این اختلال در کودکان به صورت هفته‌ای حداقل دوبار، برای سه ماه متوالی در کودکان بالای 5 سال تعریف می‌شود. البته شب‌ ادراری تا قبل از هفت سالگی چندان نگران کننده نیست و بعد از آن باید به صورت جدی به دنبال درمان آن باشید. مبتلایان علائمی همچون گریه کردن در خواب، ناخن جویدن، خرخر شبانه و دندان قروچه از خود نشان می‌دهند.

برخی از افراد بیشتر مستعد شب ادراری هستند زیرا دارای تجارب، ویژگی‌ها، احساسات، رفتارها و هیجاناتی هستند که بیشتر آن‌ها را مستعد این مشکل می‌کند. به طور کلی عواملی همچون مشکلات روحی-روانی و ترس و اضطراب در بروز  شب ادراری نقش مهمی ایفا می‌کنند. افرادی که در سال‌های اولیه خردسالی خود، دستشویی رفتن را درست یاد گرفته‌اند(یا یادگیری دستشویی رفتن آن‌ها با سزنش، توهین و تمسخر همراه بوده است) و دارای دلبستگی ناایمن هستند و یا به بیماری‌های جسمی و ذهنی و خلقی مبتلا هستند بیشتر مستعد خیس کردن شبانه رختخواب خود می‌باشند.

میزان شیوع اختلال خیس کردن شبانه رختخواب در فرهنگ‌های مختلف  براساس سن و جنست متفاوت است و بسته به میزان تحمل نشانه‌ها، برای افراد با شرایط مختلف فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی دارد. نرخ شیوع در کودکان 5،7 و 12 ساله به ترتیب 15،10 و 6 درصد گزارش شده است. در ایران نیز میران شیوع شب ادراری حدود 5 درصد در کودکان پنج ساله، 10 درصد در کودکان ده ساله و یک درصد در افراد 15 تا 18 ساله گزارش شده است.

براساس معیارهای پنجمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5 سه نوع شب ادراری وجود دارد.

شبانه

شایع‌ترین نوع بی‌اختیاری ادرار است که ساعت وقوع آن معمولا طی 3/1 اول شب می‌باشد.

روزانه

معمولا در دختران شایع‌تر از پسران است و بعد از 9 سالگی معمولا بسیار نادر است. این نوع شب ادراری معمولا در ساعات بعدازظهر و در طول مدرسه رخ می‌دهد. علاوه براین ممکن است به دلیل مشغول بودن به بازی و اضطراب اجتماعی نیز رخ دهد.

 روزانه و شبانه

ترکیبی از دو مورد قبلی می‌باشد.

اولیه

افرادی که از ابتدای تولد رختخواب خود را خیس می‌کند و در کنترل ادرار خود مشکل داشتند.

 ثانویه

اگر فردی بعدا دچار شب ادراری شود به آن ثانویه می‌گویند. این شخاص در ابتدای کودکی خود دچار مشکل شب ادراری نبودند اما بعد ها به دلایل دیگری همچون اضطراب، مشکلات مثانه، بیماری‌ و… ایجاد شود.

عوامل متعددی در اینکه یک کودک یا نوجوان و بزرگسال در لباس خود ادرار کنند موثر می‌باشند و نمی توان دلایل و علل مشخصی را برای آن ذکر نمود. براساس مطالعات و نتایجی از که از بررسی دو قلوهای همسان و غیرهمسان به دست آمده است ویژگی‌های ارثی و ژنتیکی در بروز شب‌ ادراری موثر می‌باشند. در طول شب و یا روز ظرفیت مثانه آنقدر پر می‌شود که ظرفیت آن تکمیل شده و ادرار اضافی به صورت غیرارادی خارج می‌شود. در عین حال حس پر بودن مثانه آنقدر قوی نیست که فرد را متوجه و بیدار نماید. از دلایل شب ادراری می توان به اختلال در هورمون‌های بدن، مشکل مثانه، ناآرامی در هنگام خواب، مصرف دارویی خاص، نوع تغذیه و مشکلات روانی و ژنتیکی اشاره کرد.

شب ادراری می‌تواند باعث ایجاد مشکلات رفتاری و هیجانی و روانی گردد که برای فرد در خانه، مدرسه، محل کار و اجتماع، چالش‌ها و مشکلات متعددی به همراه دارد. اشخاصی که با عدم کنترل مثانه و خیس کردن رختخواب خود مواجه هستند نگران و مضطرب می‌شوند و اعتماد به نفس پایینی دارند. علاوه‌ براین از ترس اینکه مبادا در میهمانی‌ها و مسافرت‌ها دچار عدم کنترل شوند معمولا ترحیح می‌دهند در خانه بمانند؛ بنابراین ممکن است گوشه‌گیر، منزوی و فسرده شوند و اختلالات رفتاری از خود بروز دهند.

براساس DSM-5 برای تشخیص شب ادراری در کودکان، باید کودک 5 سال و بیشتر داشته باشد و در طول سه ماه، حداقل هفته‌ای دوبار، رختخواب و لباس خود را در شب یا روز و یا هر دو خیس کند. علاوه براین این مسئله زمانی مشکل محسوب می‌شود که با عوامل زیر همراه باشند:

• والدین و فرزند از این وضعیت شکایت داشته باشند.
• دیگران با بیان این مطلب حس بدی به کودک بدهند.

بسیاری از افراد می‌پرسند چه طور می‌توانیم از شب ادراری جلوگیری کنیم؟ بهترین پیشنهاد برای جلوگیری از خیس کردن رختخواب در کودکان این که است رابطه ایمن و صمیمی با فرزند خود برقرار کنید. در زمان مناسب نحوه توالت رفتن را همراه با محبت و احترام و بدون سرزنش کردن، به او بیاموزید. برای نوجوانان و بزرگسالانی که مبتلا به شب ادراری هستند پرهیز از مصرف مایعات قبل خواب و در نظر گرفتن زمان تقریبی پر شدن ظرفیت مثانه با توجه به تجربیات قبلی می‌توانند کنترل مثانه خود را به دست بیاورند.

آن دسته از غذاهایی که دارای فیبر، ویتامین b12، و اسیدهای چرب امگا3 هستند به کنترل و یا کاهش شب ادراری کمک می‌کند. این غذاها شامل موارد زیر است:

• سبزیجات
• ماهی تازه
• تخم مرغ
• میوه خشک
• جو، سبوس گندم
• غلات سبوس‌دار

برای درمان این اختلال شیوه‌های درمانی و مداخلاتی مختلفی وجود دارد و مشاوره زندگی در این راستاراهگشا است. شیوه‌های درمان شب ادراری به شرح زیر می‌باشد:

• منتظر باشید تا دوره شب‌ ادراری به پایان برسد: می‌توانید با صبوری منتظر بمانید تا کودک شما بزرگ شود و این دوران به پایان برسد.
• از دستگاه‌های هشداردهنده استفاده کنید: این دستگاه‌ها اگر در معرض رطوبت قرار بگیرند نور و لرزش تولید می‌کنند لذا قبل از اینکه مثانه پرشود فرد متوجه خواهد شد. اما برخی از آن‌ها ممکن است اذیت‌کننده و آزاردهنده باشند.
• از تقویت‌کننده‌ها استفاده کنید: از تکنیک‌های رفتار درمانی مثل تقویت و پاداش، برای ایجاد عادت صحیح در فرزند خود استفاده کنید.
• دیگران شخص مبتلا را در شب برای دستشویی رفتن بیدار کنند: هر شب زمان خاصی را که فکر می‌کنید ممکن است نیاز به دستشویی داشته باشید از دیگران بخواهید شما را بیدار نمایند.
• نوشیدن مایعات قبل خواب را محدود نمایید: سعی کنید قبل خواب مایعاتی همچون آبیموه، قهوه، چای و… میل نکنید.
• به مشاور مراجعه نمایید: حتما از خدمات مشاوره خانواده آنلاین و یا حضوری برای درمان شب ادراری استفاده کنید تا یک متخصص دلسوز در این مسیر قدم به قدم در کنار شما باشد.

گاهی شب ادراری به دلیل مصرف دارویی خاص و یا تغییرات فیزیولوژیک بدن می‌باشد که در این مواقع حتما در اسرع وقت باید به پزشک مراجعه نمایید.

در مرکز مشاوره باتابان درمانگران و مشاوران متخصص در حوزه اصول تغییر رفتار در کودکان و نوجوانان و درمان شب ادراری بزرگسالان به شما کمک می‌کنند تا ضمن بهبود وضعیت موجود عزت نفس و اعتماد به نفس فرد افزایش یابد و مشکلات موجود در خانه، مدرسه و محل کار کمتر شوند و به مرور بهبود یابند. شما بدون مراجعه حضوری، از طریق سایت و یا تماس تلفنی می‌توانید از متخصصین ما وقت رزرو نمایید و چنانچه سوال و ابهامی دارید با پشتیبانان در ارتباط باشید.

شب ادراری خیس کردن رختخواب و لباس در شب یا روز می‌باشد که به دلیل عدم کنترل مثانه رخ می‌دهد که فرد و خانواده را درمانده و ناتوان می‌کند. این مسئله با مشکلات عاطفی و رفتاری و روانی همراه است و عزت نفس فرد را مخدوش می‌کند. با وجود اینکه برخی بر این باور هستند عدم کنترل مثانه درمان قطعی ندارد اما روش‌های مختلفی برای درمان شب ادراری وجود دارد که راهگشای خانواده‌ها است. شما عزیزان از طریق شماره‌های داخل صفحه می‌توانید با متخصصان مشاوره کودک مرکز باتابان در ارتباط بوده و از راهنمایی‌های ایشان بهره‌مند شوید.