فرق روانشناس و روانپزشک (4 تفاوت اصلی + به کی مراجعه کنم؟)

بسیاری از مردم اغلب واژه روانشناس و روانپزشک را اشتباه به کار می‌برند؛ اشتباهی که اگر با این رشته آشنا نباشید به راحتی مرتکب می‌شوید. افراد تصور می‌کنند هر دو، یک کار انجام می‌دهند و به هر کدام که مراجعه کنند، تفاوتی ندارد. هر دو متخصص با اختلالات و مسائل روانشناختی سر و کار دارند و هدف آن‌ها تامین سلامت روان مردم می‌باشد. با این حال زمانی که حرف از تحصیلات، حوزه و دامنه کار به میان می‌آید فرق روانشناس و روانپزشک نمایان می‌شود و هر کدام نقش متفاوتی در درمان بیماری‌های روانی دارند و مسیر متفاوتی را طی می‌کنند. در بسیاری از موارد ابتدا باید شماره روانشناس را بگیرید و سپس به روانپزشک مراجعه نمایید.

انتخاب درمانگر صحیح که بتواند مشکل را بشناسد و در حل و فصل آن تخصص و تجربه داشته باشد اهمیت به سزایی دارد. به عنوان مثال اگر  فرق روانشناس و روانکاو را ندانید، ممکن است مدت‌ها انرژی و هزینه صرف کنید تا به تشخیص درست برسید. برای اینکه بدانیم تفاوت روانشناس و روانپزشک چیست؟ ابتدا باید نقش هر یک را بررسی کنیم:

روانشناس کیست؟

 روانشناسان، فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد و دکتری گرایش‌های مختلف روانشناسی و مشاوره هستند که بنابر تخصص و علاقه خود در حوزه‌های مختلف به ارائه خدمات سلامت روان می‌پردازند و در کلینیک‌های روانشناسی و مشاوره و سایرمراکز دولتی و مردمی مانند مدارس، دانشگاه‌ها، فرهنگسراها و خیریه‌ها مشغول به فعالیت هستند. آن‌ها در دوره تحصیل خود درمورد رفتار انسان، عوامل موثر بر آن، رابطه جسم و روان و شخصیت انسان مطالعه می‌کنند و انواع رویکرد های روانشناسی را می‌آموزند.

روانپزشک کیست؟

فرق روانشناس و روانپزشک این است که روانپزشک، پزشک عمومی می‌باشد که بعد از گذراندن هشت سال دوره عمومی پزشکی، چهار سال نیز به عنوان رزیدنتی روانپزشکی درس خوانده است. آن‌ها مسئولیتِ مدیریت و درمان مشکلات جدی روانشناختی و اختلالات روانی شدید را بر عهده دارند. آن‌ها درمورد اختلالات ذهن و جسم، افتراق مشکلات سلامت جسم و روان از سایر بیماری‌های زمینه‌ای که با علائم روانی همراه هستند و نقش و کارکرد مغز در مسائل روانشناختی تخصص کافی دارند. پس دانستیم که چه کسانی نیاز به روانپزشک دارند.

روانپزشکی شاخه‌ای از پزشکی است که بر تشخیص و درمان اختلالات سلامت روان تمرکز دارد و روانپزشکان نیز همچون سایر پزشک‌ها مانند پزشک داخلی یا متخصص زنان، تحصیلات دانشکده پزشکی را دریافت می‌کنند و دارای مدرک دکتری پزشکی هستند. اما روانشناسی چیست؟ فرآیند علمی مطالعه رفتار و فرآیندهای روانی است که از زیرشاخه‌های علوم انسانی می‌باشد. البته دانش‌آموزان رشته‌های تجربی نیز می‌توانند در فرآیند انتخاب رشته خود آن را انتخاب کنند.

یکی از از مهم‌ترین حوزه‌های فرق بین روانشناس و روانپزشک در روش‌های درمانی است که برای بهبود و در مراجعین دریافت کننده خدمات سلامت روان به کار می‌برند. شاید فرق تراپیست و روانشناس در حوزه عمل تفاوت اساسی نداشته باشد. اما روانشناسان و روانپزشکان در روش‌های درمانی که به کار می‌برند تفاوت اساسی دارند:

• به طور کلی روانپزشکان روان درمانی انجام نمی‌دهند. آن‌ها پس از مصاحبه و تشخیص بالینی برای بیماران دارو تجویز می‌کنند.
• روانپزشکان باید بر انواع داروهای اعصاب و روان تسلط کافی داشته باشند و تنها متخصصانی هستند که مجوز تجویز این داروها را دارند.
• روانشناسان برای درمان مشکلات روانشناختی و درمان اختلالات روانی از نظریه‌های رواشناسی مانند رفتار درمانی، درمان وجودی، شناخت درمانی و … استفاده می‌کنند.
• میزان اطلاعات آن‌ها درمورد داروهای اعصاب و روان کلی و در حد ضرورت می‌باشد و به هیچ وجه نمی‌توانند برای مراجعین دارو تجویز نمایند. روانشناسان در صورت لزوم مراجعین خود را به روانپزشکان ارجاع می‌دهند.
• فرآیندی که روانپزشکان برای تجویز دارو طی می‌کنند شامل مصاحبه بالینی با مراجع، کسب اطلاعات از خانواده، دوستان و روان درمانگر و انجام تست‌های بالینی می‌باشد.
• فرق روانشناس و روانپزشک در این است که به عنوان مثال برای درمان وسواس شستشو متناسب با پیش‌آگهی، عوامل زمینه‌ساز، جهان‌بینی و شخصیت مراجع و رویکرد درمانی خویش، مسیر درمان را که ممکن است بیش از ده جلسه طول بکشد، پیگیری می‌کند.
• علاوه براین روانپزشکان از شیوه‌های دیگری مانند شوک الکتریکی (ECT) و تحریک مغناطیسی مغز (TMS) نیز استفاده می‌کنند.
• و در نهایت اینکه روانشناسان با طیف وسیعی از روش‌ها و رویکردهای درمانی مانند روانکاوی، بازی درمانی، طرحواره درمانی و… استفاده می‌کنند.

کار روانشناس و روانپزشک مکمل یکدیگر است؛ روانشناس مراجعینی دارد که به دارو نیاز دارند، پس آن‌ها را به روانپزشک ارجاع می‌دهد و روانپزشکان نیز مراجعین خود را که به درمان روانشناختی نیاز دارند، به روانشناسان ارجاع می‌دهند. یک فرق روانشناس با روانپزشک این است که روان‌درمانگران معمولا با مشکلات روانشناختی و اختلالات ضعیف تا متوسط و اختلالات خلقی و اضطرابی سر و کار دارند. اما انواع بیماری‌های سلامت روان شدید و اختلالات روانپریش و عصبی شناختی و دیسلکسیا از بیماری‌های قابل درمان توسط روانپزشک‌ها هستند. از جمله فرق روانشناس و روانپزشک در بیماری‌های قابل درمان عبارت است از:

اختلالات خلقی

اختلالات خلقی شامل انواع اختلالات افسردگی و دو قطبی می‌باشد که با تغییر در حالت عاطفی همراه هستند. اینکه برای درمان مبتلایان، مشاوره افسردگی کفایت می‌کند و یا اینکه به مصرف دارو هم نیاز است یا نه؟ به شدت اختلال بر می‌گردد. هنگامی که خلق بیمار نامتعادل باشد و به درمان‌های غیردارویی جواب ندهد، متخصص ابتدا دارو تجویز می‌کند؛ پس از آن روان درمانی انجام می‌شود.

اختلالات اضطرابی

تفاوت روانشناس و روانپزشک در درمان اختلالات اضطرابی این است که گاهی به دلیل اضطراب شدید بیمار، امکان روان درمانی وجود ندارد، در این شرایط روانپزشک با تجویز دارو سطح استرس مراجع را کنترل می‌کند تا آمادگی لازم برای شرکت در جلسات ایجاد شود. بر اساس مطالعات درمان های دارویی و غیردارویی برای درمان وسواس فکری ضرورت دارد.

اختلالات روانپریش

افراد مبتلا به اختلالات روانپریش، حتما باید به روانپزشک مراجعه کنند. این دسته از اختلالات روانی مانند طیف اسکیزوفرنی و پارانویید جزو ناتوان‌کننده‌ترین بیماری‌های روانشناختی هستند. فرق روانپزشک و روانشناس در این است که، روانپزشکان هنگام احتمال آسیب به خود یا دیگران و با توجه به وضعیت بیمار می‌توانند مجوز بستری را صادر نمایند.

اختلالات عصب شناختی

اختلالات عصب شناختی نیز از دسته اختلالاتی هستند که عملکرد شناختی مغز مختل می‌شود و  باید به روانپزشک مراجعه نمود. برخی از این مشکلات معمولا در ابتدای تولد وجود نداشته و در طول عمر به دلایل مختلفی ایجاد شده‌اند. به طور کلی از آنجایی که در این دسته از بیماری‌ها با کژکاری در مغز مواجه هستیم، تجویز دارو اهمیت دارد.

بعد از بیان فرق بین روانشناس و روانپزشک سوالی که بسیاری از افراد مطرح می‌کنند این است که روانشناس بهتر است یا روانپزشک؟ ما به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنیم؟ هیچ برتری میان این دو وجود دارد. آنچه هست تفاوت در تحصیلات، عملکرد، شیوه درمان و حوزه کاری می‌باشد. اینکه تصمیم بگیریم به کدام یک از آن‌ها مراجعه کنیم، بسیار به نوع و شدت مشکل بستگی دارد. اما به طور کلی بهتر است ابتدا به روانشناس متخصص و با تجربه مراجعه کنید تا براساس مصاحبه بالینی و تشخیصی، شما را در مراجعه به روانپزشک راهنمایی نماید. متاسفانه گاهی اختلاف نظرهایی بین متخصصان این دو حرفه وجود دارد که به زیان مراجعین تمام می‌شود. اخلاق حرفه‌ای ایجاب می‌کند متخصصین از تمام امکانات و منابع موجود برای کمک به مراجعین استفاده نمایند و با دیگر متخصصان برای کمک به مراجعین همکاری نمایند. به عنوان مثال برای تیک عصبی درمان‌های دارویی و غیردارویی نیاز است و هیچ مطالعه‌ای که هر یک از آن‌ها را نفی نماید وجود ندارد.

روانشناسان و روانپزشکان، هر دو متخصصین سلامت روان هستند که با هدف بهبود و درمان مسائل روانشناختی و اختلالات روانی به ارائه خدمات می‌پردازند. فرق روانشناس و روانپزشک در شیوه انجام این‌کار، حوزه کاری، تحصیلات و بیماری‌هایی است که درمان می‌کنند. همکاری این متخصصان برای کمک به مراجعین ضروری می‌باشد و هیچ برتری بین آن‌ها وجود ندارد، همه چیز به وضعیت مراجع بستگی دارد. در مرکز مشاوره باتابان روانپزشکان و روانشناسان مومن، متعهد و متخصص در کنار شما هستند. از طریق وب‌سایت ما وقت رزرو نمایید و سوالات و ابهامات خود را با پشتیبانان مرکز مطرح نمایید.