روانشناسی تاریک چیست؟ (خطرات، روش‌ مقابله و تکنیک‌ دارک)

روانشناسی تاریک شامل اقداماتی برای دستکاری و کنترل ذهن در جهت دستیابی به هدفی از یک شخص یا موقعیت، به نفع فرد کنترل کننده است. همه ما جنبه‌های تارکی در طبیعت خود داریم و به سمت آن‌ها متمایل هستیم؛ اما این موضوع بسیاری از مواقع اشتباه درک می‌شود. در نگاه اول ساده به نظر می‌رسد و شاید هم مبهم و ترسناک، زیرا انواع شیوه‌های درستکارانه و شرورانه را با هم در برمی‌گیرد.
در روانشناسی و روان درمانی از شیوه‌های کنترل و مدیریت ذهن استفاده می‌شود، دعا نویس‌ها و جادوگرها  هم ادعا می‌کنند که می‌توانند ذهن افراد را تسخر کنند. اینکه هر کدام چگونه این کار را انجام می‌دهند، حائز اهمیت است. دستکاری روانی با روانشناسی و روان درمانی متفاوت می‌باشد، ممکن است شامل روش‌های خیلی فریبکارانه‌ای باشد که به دنبال سوءاستفاده از افراد هستند و دستکاری کنندگان احساس همدلی و همراهی با سوژه‌هایشان ندارند و به دنبال منافع خود هستند.

روانشناسی تاریک به مطالعه و به کارگیری اصول روانشناختی برای دستکاری و کنترل ذهن، با استفاده از روش‌های نادرست و زیان‎بار اشاره دارد. بررسی می‌کند که چگونه افراد از تکنیک‌های دستکاری، اجبار و فریب برای دستیابی به اهداف خود و آسیب به سایرین استفاده می‌کنند.
این اصطلاح، یک اصطلاح علمی شناخته شده نیست؛ بلکه برای اعمال غیر اخلاقی و و منفی به کار برده می‌شود. ترفند رواشناسی سیاه چیست؟ شامل همه مواردی است که نقش‌هایی که ما در زندگی دیگران ایفا می‌کنیم را برملا می‌کند که بازتاب طرف تاریک ما است. علاوه براین نشان می‌دهد در درون همه ما یک وجه منحرف، سرکش و آسیب‌شناسانه وجود دارد که به دلیل شرایط و موقعیت بروز داده نمی‌شود. بخشی از جنبه‌های ناشناخته ما در روانکاوی مورد بررسی قرار می‌گیرند؛ اما تکنیک‌های این دو متفاوت می‌باشد. دستکاری روانی در تبلیغات، روابط عاطفی و فعالیت‌های کاری و روزمره انجام می‌شود که پیامدهای آن بسته به نوع استفاده و اهدافش متفاوت می‌باشد.

امروزه وسعت استفاده از روانشناسی تاریک گسترده است و بعضی افراد، جهت دستیابی به منافع خود از آن استفاده می‌کنند. افرادی که قربانی روانشناسی زرد و این شبه علم می‌شوند، ممکن است قربانی تکنیک‌های فریبنده روانشناسی سیاه شوند. در بسیاری از موارد هیجانات کنترل نشده و عدم آگاهی، از عمده‌ترین عوامل اسارت افراد در آن است. از جمله تکنیک‌های روانشناسی تاریک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مثلث‌سازی

در این تکنیک روانشناسی دارک از یک شخص ثالث برای دستکاری روانی یا کنترل یک موقعیت استفاده می‌شود تا با ایجاد رقابت، حسادت و ناامنی، ذهن و روان افراد را اشغال نماید. مثلا هنگامی که افراد کالایی را تبلیغ می‌کنند، فرد سومی وارد کار می‌شود که ادعا می‌کند از محصول مورد نظر استفاده کرد و رضایت دارد.

خنجر زدن از پشت

خنجر زدن از پشت در روانشناسی سیاه به معنای خیانت به فرد به صورت مخفیانه است. مثلا اگر می‌خواهید بدانید رابطه تاکسیک چیست؟ تصور کنید دوست شما به پارنتر شما علاقه مند می‌شود و شما را به عنوان رقیب خود می‌بیند، در ظاهر با شما دوست است؛ اما در واقع به این دوستی خیانت کرده و با بد جلوه دادن شما در مقابل او و یا برعکس، سعی می‌کند شما را حذف نماید.

متقاعد کردن، فریب و اجبار

در این رویکرد هدف افراد موفقیت در مذاکرات و به کرسی نشاندن حرف خویش است و برای دستیابی به این هدف ممکن است از هر روشی استفاده کنند تا شما را فریب داده و با خود همراه نمایند. این می‌تواند در زمینه‌های مختلفی مانند روابط شخصی یا محیط کاری رخ دهد. این رفتار ممکن است در فاز مانیای افراد مبتلا به اختلال دو قطبی نیز دیده شود. در مواجهه با این افراد صبور بمانید و خونسردی خود را حفظ کنید.

بمباران عشقی

بمباران عشقی یک تکنیک دستکاری است که برای جلب اعتماد دیگران، به استفاده اغراق گونه از توجه و تعاریف و تمجید می‌پردازد. از این طریق می‌توان یک پیوند عاطفی قوی ایجاد نمود و فرد را تحت کنترل گرفت. شما در مشاوره ازدواج و روانشناسی علمی این تکنیک‌ها نمی‌بینید، در عوض زوجین تشویق می‌شوند در یک رابطه عاقلانه و عاشقانه نیازهای یکدیگر را برطرف نمایند.

نفی کردن

از نفی کردن در قرار ملاقات یا تعاملات اجتماعی برای تضعیف اعتماد به نفس افراد استفاده می‌‌شود؛ به این صورت او به دنبال تایید از شخصی می‌باشد که از این تکنیک استفاده می‌کند. برای مثال در روانشناسی تاریک ممکن است در مقابل فردی که به او علاقه دارد، از نفی کردن استفاده کند. مثلا بگوید شما برای کسی که از خودش مراقبت نمی‌کند، خیلی بامزه هستید که در واقع به شکل زیرکانه‌ای به ظاهر فرد توهین می‌کند. این افراد ممکن است احساس خودشیفتگی نیز داشته باشند، لذا باید نحوه برخورد با افراد خودشیفته را بدانید.

استثمار و بهره برداری

استثمار هم هدف و هم ترفند روانشناسی سیاه است. استثمار شامل شناسایی و بهره برداری از ضعف‌ها، ناامنی‌‌ها و ترس‌های یک نفر برای تحت کنترل گرفتن او است. به عنوان مثال فرد کلاهبرداری که با یک فرد ناآگاه دوست می‌شود تا از همراهی او سوءاستفاده نماید. ممکن است فردی که از اصول روانشناسی تاریک استفاده می‌کند شما را به دروغ گفتن در رابطه تشویق نماید تا از این طریق فرد مقابل را تحت سلطه بگیرید.

احساس گناه

یکی از تکنیک‌های رایج در روانشناسی  دارک، ایجاد احساس گناه است که شامل دستکاری عاطفی است تا فرد در چیزی که مقصر نبوده، دچار احساس مسئولیت و گناه شود یا تاثیر اعمال خود را بر دیگران بزرگ کند. در یک رابطه عاطفی ممکن است شریکتان شما را مسئول احساسات ایجاد شده در خودش بداند تا با ایجاد احساس گناه و عذاب وجدان، شما را به ادامه رابطه وادار نماید.

روانشناسی معکوس

روانشناسی معکوس یک استراتژی در روانشناسی تاریک است که در آن شخصی با پیشنهاد دادن به انجام کاری برعکس، استفاده از میل خود برای خود مختاری یا سرپیچی از دستکاری شدن، شخص دیگری را تشویق به انجام کاری می‌کند. به عنوان مثال ممکن است شخصی که دوست دارد وقت بیشتری با او بگذرانید بگوید نمی‌خواهید با من وقت بگذرانید؛ پس بهتر است با دوستان خودتان معاشرت کنید. بسیار مهم است که این تکنیک‌ها را یاد بگیرید و در دام آن‌ها اسیر نشوید. اگر در روابط خود مشکل دارید به جای استفاده از ترفندهای نامناسب، مشاوره طلاق دریافت کنید.

ممکن است شما هم نگران باشید که در بازی‌های روانشناسی تاریک اسیر شوید و مدام گوش به زنگ باشید تا به دیگران برچست بزنید. نکته قابل توجه این است که بازی‌های روانشناختی که در رویکرد تحلیل رفتار متقابل مطرح شدند، بخشی از زندگی روزمره ما هستند و لزوما استفاده از آن‌ها به معنای اختلال روانی و یا فریب نیست؛ اما در روانشناسی تاریک، افراد عموما آگاهانه و به قصد دستکاری روانشناختی و کنترل ذهن شما از این روش‌ها استفاده می‌کنند که در افراد با برخی از ویژگی‌های شخصیتی رایج است. از جمله شخصیت‌هایی که از تکنیک‌های روانشناسی تاریک استفاده می‌کنند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افراد خودشیفته: خودشیفتگی، یکی از ویژگی‌های شخصیتی است که در آن افراد خود را بالاتر از دیگران می‌بینند و دوست دارند بر آن‌ها تسلط داشته باشند. این ویژگی اگر به سطح ناسالم برسد ممکن است باعث آسیب و ضرر گردد. برای مقابله با این افراد، شماره روانشناس را داشته باشید.
• شخصیت‌های ماکیاولیسم: افراد ماکیاولیسم به دنبال منفعت طلبی و سود شخصی هستند و در راستای این هدف اخلاق و احساس را زیر پا می‌گذارند. آن‌ها دروغ می‌گویند، فریب می‌دهند و از پشت خنجر می‌زنند تا منفعت خویش را تامین نمایند.
• اشخاص روان‌پریش: افرادی که به ویژگی‌ها و اختلالات روان‌پریشی همچون ضد اجتماعی، اختلال شخصیت نمایشی و بسیاری دیگر از اختلالات شخصیت مبتلا هستند، ممکن است برای رسیدن به اهداف خود از روانشناسی سیاه استفاده کنند.

از جمله‌ حوزه‌ها و کاربردهای رواشناسی تاریک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سیاست اصلی‌ترین حوزه به کارگیری روانشناسی سیاه است؛ سیاستمداران به ویژه در فضای مجازی از روش‌های مختلف برای دستکاری عواطف و احساسات و کنترل ذهن افراد استفاده می‌کنند.
• رایج ترین کاربرد آن در حوزه تبلیغات و فروش است. فروشندگان با تمرکز روی نیازهای افراد، آن‌ها را متقاعد می‌کنند تا محصولی که ارزش واقعی ندارد، خریداری نمایند.
• در تعاملات اجتماعی روزانه در محیط‌های کاری و دوستانه از روانشناسی سیاه استفاده می‌‌شود. افراد از تحقیر، توهین، ایجاد احساس گناه و… برای دستیابی به اهداف خود استفاده می‌کنند.
• در روابط عاشقانه نیز از انواع ترفندهای روانشناسی دارک مانند عشوه‌گیری، ایجاد احساس گناه، دروغ، خیانت و… استفاده می‌شود.
• از برخی تکنیک‌های آن توسط درمانگران و به صورت حرفه‌ای و تخصصی جهت درمان مشکلات روانشناختی و بهبود اختلالات شخصیتی استفاده می‌شود.
• علاوه براین در مبارزه با جرم و جنایت نیز استفاده می‌‌شود که از کابردهای مثبت آن است.

خطرات و تاثیرات روانشناسی سیاه چیست؟ در تعاملات خانوادگی، دوستانه، اجتماعی و کاری می‌تواند اعتماد را از بین ببرد و روابط را مختل نماید. در دنیایی که روانشناسی سیاه در آن رایج باشد افراد احساس ناامنی می‌کنند و تصور دارند که هر لحظه ممکن است کسی به آن‌ها خیانت کند و دروغ بگوید. در چنین دنیایی افراد هر چه بیشتر از هم فاصله می‌گیرند و تنهایی را ترجیح می‌دهند. علاوه براین هنگامی که ذهن و عواطب افراد دستکاری شود، آن‌ها فرصت تصمیم‌گیری عقلانی برای انتخاب صحیح نخواهند داشت. جامعه‌ای که افراد آن تحت تاثیر رسانه و تبلیغات احساس نیاز می‌کنند، انتخاب می‌کنند و تصمیم می‌گیرند، اعضای آن هیچ گاه از لحاظ شناختی رشد نخواهند کرد. از دیگر خطرات و تاثیرات آن رواج ویژگی‌ها و اصول غیر اخلاقی است که تهدیدی برای انسانیت می‌باشد.

در دنیای امروزه با توجه به رواج فضای مجازی میزان استفاده از ترفند روانشناسی سیاه، افزایش یافته است. روانشناسی خیانت مرد به زن معتقد است که ممکن است هنگام خیانت، مردان از این روش برای فریب همسرشان استفاده کنند؛ به دلیل همین آسیب‌ها، سوال مهم این می‌باشد که چگونه از خود در برابر این جریان ناسالم محافظت کنیم؟ راهکارهای زیر برای صیانت از خویش پیشنهاد می‌شود:

• اولین قدم افزایش اطلاعات و آگاهی است. برای اینکه در دام دروغ و فریب اسیر نشوید، باید اطلاعات و آگاهی خود را بالا برید تا از پشت خنجر نخورید و بدانید افراد برای تحت تاثیر قرار دادن شما به شیوه‌ای خاص رفتار می‌کنند.
• در تصمیمات خود قاطع باشید و با اعتماد به نفس کامل تصمیم بگیرید تا تبلیغات و فریب‌های دیگران روی شما تاثیر چندانی نداشته باشد.
• برای محافظت از خود در برابر روانشناسی سیاه در روابط و تعامالات خود حمایتگر و انتخاب کننده باشید تا قاطع و با اعتماد به نفس به نظر برسید.
• و نکته آخر اینکه روابط و تعاملات خود را بازسازی کنید و از افرادی که از اصول غیر اخلاقی استفاده می‌نمایند و برای احساسات، ارزش‌ها و خواسته‌های شما ارزش و احترام قائل نیستند، فاصله بگیرید.

در کتاب‌های روانشناسی دارک موجود در بازار، برخی از آن‌ها نگاه انتقادی داشته و برخی نگاه مثبت‌تری نسبت به آن عرضه کرده‌اند تا آگاهی افراد در این زمینه افزایش یابد. کتاب‌های روانشناسی تاریک عبارتند از:

• روانشناسی تاریک، زاک-آدامز، ترجمه رضوانه نمازی یوسفی و همکاران
• رازهای روانشناسی تاریک، دانیل-جیکز هولیتز، ترجمه سید خشایار کیافر
• روانشناسی تارک، مایکل-پیس ترجمه، بیتا دارابی

روانشناسی تاریک، تکنیک‌های دستکاری عواطف و روان انسان‌ها و کنترل ذهن آن‌ها جهت دستیابی به اهداف خویش می‌باشد. در روانشناسی دارک از دروغ، توهین، سرزنش، عشوه‌گیری، خیانت، مثلث‌سازی، اقناع و احساس گناه برای کسب منفعت شخصی استفاده می‌شود. با توجه به گسترش فضای مجازی، رواج این دسته از رفتارها نیز افزایش یافته است و افراد باید با افزایش علم و آگاهی و ایجاد قاطعیت و اعتماد به نفس در برابر آن از خویش محافظت نمایند. در مرکز مشاوره باتابان روانشناسان و مشاوران مومن، متعهد و متخصص جهت ارتقای سلامت روان و حل و فصل مشکلات روان شناختی در کنار شما هستند. برای یک جلسه مشاوره رایگان با ما در ارتباط باشید.