علت دروغ گفتن از نظر روانشناسی (دروغگویی مردان، کودکان و…)

چرا افراد دروغ می‌گویند؟ سوالی که بارها از ذهن ما گذشته است و ساده‌ترین پاسخی که به آن داده شده این است که، افراد برای منفعت خود دروغ می‌گویند. آیا واقعا همیشه دروغ گفتن به نفع افراد است؟ چه چیزی باعث می‌شود افراد برای انتفاع خود صداقت را کنار بگذارند؟ علت دروغ گفتن از نظر روانشناسی چیست؟ دروغ‌گویی رفتاری پیچیده و چند بعدی است که از نظر روانشناسی دلایل مختلفی دارد؛ برخی از آن‌ها به گذشته فرد و دوران کودکی بر می‌گردد و موجب می‌شود افرادی که خود صداقت و راستی را ترجیح می‌دهند، مرتکب عدم صداقت شوند. مشاوره فردی در تحلیل رفتار شخص و کمک به ایشان برای ترک این رفتار نادرست نقش مهمی ایفا می‌کند.

هر انسانی فطرتا صداقت را دوست دارد و از دروغ بیزار است؛ اما چه چیزی باعث می‌شود برخی دروغ بگویند؟ فرض کنید فرد بسیار متشخصی که پزشک متخصص موفقی می‌باشد، دچار دروغ گفتن در رابطه است! دلیل آن چیست؟ عوامل متعددی باعث می‌شوند، افراد به دروغ متوسل گردند تا به اهداف خود برسند و از ارزش‌ها، امنیت و نفع خود صیانت نمایند. علت دروغ گفتن از نظر روانشناسی به یک دلیل واحد بر نمی‌گردد بلکه مجموعه‌ای از عوامل هستند که منجربه این رفتار می‌شوند. از جمله علل دروغ گفتن از نظر روانشناسی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

· مسائل و مشکلات دوران کودکی

تصور کنید کودکی هر دفعه کار اشتباهی انجام داده، تنبیه شده و مورد سرزنش قرار گرفته است. بعد از مدتی این کودک به این نتیجه می‌رسد که برای فرار از تنبیه چاره‌ای جز توسل به فریب والدین خود ندارد. به مرور این فرضیه در ذهن کودک شکل می‌گیرد که راستگویی با تنبیه همراه است، اگر می‌خواهی از خودت مراقبت کنی پس عدم صداقت بهترین راه است. بنابراین علت دروغ گفتن از نظر روانشناسی می‌تواند ریشه در کودکی داشته باشد.

· فرآیند نادرست یادگیری در کودکی

علت دروغ گفتن از نظر روانشناسی، یادگیری اشتباه در کودکی است. بسیاری از رفتارهای ما نتیجه یادگیری می‌باشد که بخش زیادی از آن‌ها در دوره کودکی شکل گرفته و به دلیل عدم توجه فرد به رشد و تغییر، در سال‌ها بعد از کودکی نیز ادامه یافته است. ممکن است بسیاری از والدین اعتراض نمایند که ما به فرزند خود دروغ گفتن را یاد نداده‌ایم؛ اما والدین عزیز توجه نمایند که کودکان ما معمولا آنگونه تربیت می‌شوند که ما هستیم، نه آنطور که ما تلاش می‌کنیم آن‌ها را تربیت کنیم. کودکان مشاهده‌کننده‌های خوبی هستند، فرض کنید والدین در مقابل کودک خود دروغ بگویند؛ یا این مثال معروف و رایج که کسی به خانه تلفن کرده و سراغ پدر را می‌گیرد؛ اما پدر به فرزند خود می‌گوید “بگو، بابا نیست” ! اینگونه قبح دروغ برای از بین می‌رود و فرد در بزرگسالی نیز هر جا که فکر کند در خطر است و یا توانایی همراهی ندارد، عدم راستی را انتخاب می‌کند.

· صیانت از ارزش‌ها و باورها

دروغ از نظر روانشناسی گاهی برای صیانت از ارزش‌ها و باورها است. مثلا فردی که درمورد تحصیلات خود دروغ می‌گوید و یا کارمندی که عملکرد خود را غیرواقع‌بینانه گزارش می‌دهد، برای صیانت از باور خود به اهمیت تحصیلات بالا و ارزش افزایش عملکرد خود دروغ می‌گویند.

· قانع کردن دیگران

بسیاری از ما دوست داریم دیگران را قانع کنیم تا نظر ما را بپذیرند و با ما همراه شوند. برخی از افراد برای اقناع دیگران به دروغ متوسل می‌شوند. پس علت دروغ گفتن از نظر روانشناسی، می‌تواند تلاشی اشتباه برای قانع کردن دیگران درجهت همراهی با خود و یا تبرئه خویش می‌‌باشد.

· رسیدن به خواسته‌ها و نتایج دلخواه

برخی از افراد ممکن است دروغ بگویند تا به اهداف مورد نظر خود یا عزیزانشان دست یابند. مثلا فردی که برای شغل مورد نظر خود رزومه ارسال نموده است، برای پذیرش در مصاحبه ممکن است دروغ بگوید تا به شغل مورد نظر خود دست یابد.

· عدم توانایی در نه گفتن

دروغ گفتن از نظر روانشناسی ممکن است به دلیل عدم توانایی در نه گفتن باشد. افرادی که جرئت و شهامت نه گفتن ندارند، برای ترک وضعیتی که در آن قرار گرفته‌اند به فریب دیگران متوسل می‌شوند تا خود را نجات دهند. فرض کنید دوستی از شما برای شرکت در یک میهمانی دعوت می‌نماید؛ اما شما به هر دلیلی نمی‌خواهید در این میهمانی شرکت کنید؛ پس به دروغ می‌گویید که بیمار هستید و امکان همراهی او را ندارید. جلسات روان درمانی به شما کمک می‌کند توانایی نه گفتن خود را تقویت نمایید.

· اختلالات روانی

علت دروغ گفتن از نظر روانشناسی، ابتلا به برخی از اختلالات روانی می‌باشد. افرادی که به اختلالات روانی همچون اختلال دو قطبی، شخصیت مرزی، شخصیت نماشی، شخصیت ضد اجتماعی، اضطراب فراگیر و… مبتلا هستند، به احتمال بیشتری دروغ می‌گویند. این افراد ناخواسته در پروسه‌ای قرار می‌گیرند که برای رسیدن به هدف خود به دروغ متوسل می‌شوند. برخی از این افراد که به اختلالات روان‌ پریش مبتلا هستند، نسبت به رفتار خود بینش ندارند و حتما باید تحت درمان قرار بگیرند.

برخی می‌پرسند از کجا بفهمین که فردی دروغ می‌گوید؟ چگونه آن‌ها را بشناسیم؟ و چه کسانی بیشتر از همه دروغ می‌گویند؟ امکان دروغگویی در افراد زیر بیشتر می‌باشد:

• افرادی که توانایی نه گفتن ندارند.
• افرادی که خوخواه هستند.
• منافع خود را بر منابع دیگران ترجیح می‌دهند.
• از پذیرش مسئولیت فرار می‌کنند.
• کسانی که به اختلالات روانی مبتلا هستند.
• کسانی که نگرش دینی در آن‌ها وجود ندارد.
• کسانی که به اصول اخلاقی پایبند نیستند.
• سبک دلبستگی ناایمن دارند.

بسیاری از والدین نگران دروغگویی فرزندان خود هستند و می‌پرسند که از نظر روانشناسی علت دروغ گفتن در کودکان چیست و چه کار کنیم که فرزندانمان صداقت داشته باشند. پدر و مادرها و مربی‌های عزیز توجه نمایند که مشاهده مهم‌ترین ابزار ترییت و آموزش کودکان می‌باشد.آن‌ها هر چه را که ببینند به خاطر می‌سپارند و از آنجایی که توانایی تحلیل ندارند به آنچه که در ظاهر می‌بینند عمل می‌کنند. لذا مهم‌ترین دلیل دروغ در کودکان یادگیری از طریق مشاهده است. اگر می‌خواهید فرزندانتان دروغ نگویند، مراقبت ورودی‌های ذهن آن‌ها در فضای حقیقی و مجازی باشید.
یکی دیگر از علت‌های دروغگویی کودکان ترس از پیامدهای منفی رفتار می‌باشد. چنانچه فرزند شما به این نتیجه برسد که با گفتن حقیقت تنبیه و سرزنش می‌شود، دروغ می‌گوید. پس سعی کنید در برابر اشتباهات فرزندان خود واکنش منطقی نشان دهید به‌ گونه‌ای که احساس امنیت نمایند. علت دروغ گفتن از نظر روانشناسی سبک دلبستگی ناایمن است؛ سعی کنید پایگاه ایمنی برای کودکان خود ایجاد نمایید تا با شما صادق باشند.

علت دروغ گفتن از نظر روانشناسی در مردان دلایل متعددی دارد، از راضی نگه داشتن همسر، تا سرپوش گذاشتن بر روی اشتباهات و خیانت‌ها! برخی از مردان تصور می‌کنند زنان زود فریب می‌خورند، پس برای رسیدن به اهداف خود دروغ را بر صدافت ترجیح می‌دهند. در صورتی که زنان جزئی‌نگر هستند؛ بنابراین، راست و دروغ را خیلی زود تشخیص می‌دهند. مردان ممکن است به دلایل زیر دروغ بگویند:

• یکی از مهم‌ترین دلایل پنهان‌کاری مردان این است که نمی‌خواهند همسر خود را نگران کنند. بسیاری از خانم‌ها اگر بدانند مشکلی پیش آمده نگران و مضطرب می‌شوند، درصورتی که برای مردان برخی از مسائل فرآیند طبیعی شغل و زندگی می‌باشد. پس برای جلوگیری از ناراحتی همسر، عدم صداقت را بر صداقت ترجیح می‌دهند.
• علت دروغ گفتن از نظر روانشناسی می‌تواند حفظ عزت نفس باشد، مردان دوست دارند عزت نفس و اقتدار خود را در خانه و اجتماع حفظ کنند؛ حتی اگر هزینه‌اش پنهان‌کاری باشد.
• برخی از مردان به این دلیل دروغ می‌گویند که از واکنش همسر خود می‌ترسند؛ لذا برای جلوگیری از پیامدهای منفی صداقت، ناراستی را انتخاب می‌کنند.

از جمله نشانه‌های زبان بدن در روانشناسی دروغ، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• تماس چشمی را به حداقل می‌رساند.
• در محل استقرار خود جابه‌جا می‌شود.
• از این شاخه به آن شاخه می‌پرد.
• در سخنان خود اغراق می‌کند.
• برای تایید دروغ خود، اطلاعات زیادی به شما می‌دهد.
• بیش از اندازه سعی در اثبات خود دارد.
• دستش را جلوی دهان می‌برد یا آن را می‌پوشاند.
• پاهای خود تکان می‌دهد.
• اصظراب و نگرانی در رفتارش نمایان است.
• به صورت غریزی نواحی آسیب‌پذیر خود را می‌پوشاند.

صحبت درمورد روانشناسی دروغ، به هیچ وجه توجیه و بهانه ناراستی نیست! فعل و گفتار بد همیشه بد می‌باشد. اما در هرصورت ما با افرادی برخورد خواهیم داشت که خواسته یا ناخواسته صداقت و راستی ندارند . لذا باید بدانیم چگونه با افراد دروفگو رفتار کنیم؟ راهکارهای زیر در برخورد با چنین اشخاصی به شما کمک می‌کند.

1. درمورد علت عدم صداقت و پنهان‌کاری او سوال بپرسید. به او حق ندهید؛ اما شرایط او را درک کنید.
2. به جای شخصیت فرد، رفتار او را زیر سوال ببرید؛ مثلا نگو شما شخصیت دروغ‌گویی دارید، بگویید این رفتار شما درست نیست.
3. او را طرد نکنید و حمایت عاطفی داشته باشید؛ گاهی افراد از سر ترس و ندانستن دروغ می‌گویند. به ایشان کمک کنید با ترس خود مقابله نمایند.
4. شما نیز متقابلا به دروغ متوسل نشوید، با صداقت و راستی خود، ایشان را نیز به راستی دعوت کنید.
5. فضای ایمنی را ایجاد نمایید تا افراد بدون ترس و نگرانی، موضع واقعی خود را با صداقت و راستی بیان نمایند.

علت دروغ گفتن از نظر روانشناسی بسیار متعدد است  و ریشه‌های عمیقی در زنان و مردان دارد که به تنهایی نمی‌توان با آن مقابله نمود. در مرکز روانشناسی باتابان مشاوران و روانشناسان مومن، متعهد و متخصص در مشاوره فردی و خانواده به صورت آنلاین و حضوری، به شما کمک می‌کنند تا رفتارهای اشتباه خود را اصلاح نمایید و در برابر دروغگویی دیگران بهترین واکنش را نشان دهید. بدون مراجعه حضوری از وب‌سایت مرکز وقت رزرو نمایید و چنانچه به راهنمایی نیاز دارید با پشتیبانان ما در ارتباط باشید.