اختلال جنسی چیست؟ (انواع، علائم و درمان در زنان و مردان)

فعالیت جنسی و رضایت از آن یکی از اساسی‌ترین ابعاد زندگی مشترک می‌باشد که بر رضایت زناشویی زوجین تاثیر به سزایی دارد. کارکرد اولیه رابطه جنسی زناشویی، ایجاد نوعی لذت مشترک در زن و مرد است، صمیمیت را افزایش می‌دهد، آن را عمیق‌تر می‌سازد و میزان تنش و استرس زوجین را در برخورد با فشارها و بحران‌های زندگی کاهش می‌دهد؛ اما در برخی از زوجین، رابطه جنسی به یک معضل  بزرگی تبدیل شده و استحکام بنیان خانواده را به چالش کشیده است. اختلال جنسی یکی از مولفه‌های اساسی نارضایتی جنسی در زوجین می‌باشد که در قبل از ازدواج به سختی می‌توانید از آن آگاه شوید. در بسیاری از موارد نیز، به دلیل شرم، عدم جرئت‌ورزی جنسی و مسائل فرهنگی و اجتماعی، افراد از صحبت و گفتگو در این باره اجتناب می‌کنند. در صورت عدم نارضایتی جنسی حتما به مشاوره جنسی مراجعه کنید تا در رسیدن به نقطه مطلوب جنسی شما را یاری دهد.

تعریف اختلال جنسی از این نظر مشکل است که در جوامع و در زمان‌های مختلف اعتقادات متفاوتی در این زمینه وجود دارد. مشخصه اصلی این اختلال، مشکل در فرآیند‌هایی است که جزو مراحل عادی فعالیت جنسی محسوب می‌شوند که با عدم پاسخ به تحریک جنسی و یا تجربه درد حین مقاربت همراه است. در تعریفی دیگر بر اساس کتاب خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک، به عنوان آشفتگی در حس ذهنی لذت یا میل همراه با رابطه جنسی یا اختلال در عملکرد عینی فرد تعریف می‌شود. به طور کلی چرخه پاسخ جنسی دارای چهار مرحله می‌باشد:
1) برانگیختگی ابتدایی، 2) برانگیختگی کامل، 3) ارگاسم، 4) بعد از ارگاسم
اختلالات جنسی در هر یک از این مراحل ایجاد می‌شود و ممکن است مادام‌العمر یا اکتسابی باشند، فراگیر یا موقعیتی باشند، علت آن‌ها عوامل روانی، فیزیولوژیک، عوامل مرکب و عوامل استرس‌زای مختلف از جمله اخلاقیات فرهنگی منع‌کننده، مسائل بهداشتی، مسائل مربوط به شریک جنسی، تعارضات ارتباطی، فضای مجازی و… باشد.

امروزه به دلیل گسترش فضای مجازی و انواع تصاویر مستهجن و صنعت پورنوگرافی با یک چالش جدی و طیف گسترده‌ای از مسائل و مشکلات در حوزه جنسی و اختلال جنسیتی مواجهه هستیم. به طور کلی اختلالات جنسی در چهار طبقه عمده قرار می‌گیرند:

اختلال عملکرد

ویژگی اصلی این اختلالات، کژکاری در رابطه با تجربه لذت و پاسخ جنسی می‌باشد. افرادی که در انجام فعالیت جنسی مشکل دارند، برانگیخته نمی‌شوند و یا در طول فعالیت جنسی هیچ لذتی احساس نمی‌کنند، ممکن است دچار اختلال عملکرد جنسی باشند. نکته قابل توجه این است این علائم لزوما به معنای ابتلا به اختلالات جنسی نمی‌باشد. احساسات و رفتارهای فرد باتوجه به موقعیت و در سنین مختلف تغییر می‌کند. در مورد انواع اختلالات جنسی در زنان و مردان در ادامه توضیح خواهیم داد.

انحرافات جنسی

منظور از انحراف جنسی یا پارافیلیا این است که رفتار جنسی فرد در جهت اهداف و فعالیت‌های جنسی غیرعادی یا بسیار خاص، هدایت می‌شود. راهنمای تشخیصی آماری DSM5، پارافیلیا را به این صورت تعریف کرده است: خیال‌پردازی‌های جنسی بسیار تحریک کننده، تمایلات شدید جنسی یا رفتارهایی که به اشیای غیرانسانی، آزار یا تحقیر خود یا دیگران و تمایل به برقراری ارتباط با کودکان یا سایر افرادی که مایل به برقراری رابطه نیستد، معطوف می‌شود. انحرافات جنسی به تنهایی می‌توانند زمینه فروپاشی زندگی زناشویی را فراهم آورند. انحرافات جنسی می‌توانند روی یک طیف قرار بگیرند و لازم است که حتما بدانید سکس تراپی چیست و به سکس تراپیست مراجعه نمایید. سه دسته انحرافات جنسی عبارتست از:

• بر انگیخته شدن با اشیای بی‌جان، یا تمرکز بسیار خاص بر یک یا چند عضو بدن.
• اختلال مبدل پوشی که مشخصه اصلی آن برانگیختگی جنسی از طریق پوشیدن لباس‌های جنس مخالف است.
• عورت نمایی که با تحریک جنسی از طریق نشان دادن آلت خود به کسانی که انتظار آن را ندارند همراه است.
• اختلال چشم چرانی که شامل نگاه کردن به افراد بی‌خبری که برهنه، در حال تعویض لباس و یا در حال انجام رابطه جنسی هستند.
• اختلال جنسی مالش دوستی که تحریک جنسی از طریق مالش خود به افراد بی‌خبر و ناراضی است.

نارضایتی جنسیتی

جنس همیشه با جنسیت تطابق ندارد و افراد مبتلا به نارضایتی یا دیسفوریای جنسیتی احساس می‌کنند که جنسیت آن‌ها خلاف جنس آن‌هاست. مشخصه اصلی نارضایتی جنسیتی، ناراحتی مستمر از نقش جنسیتی کنونی و احساس عدم تناسب آن با احساسات فعلی و علاقه شدید و مستمر به همانند سازی با جنس مخالف است. اختلالات همجنس ‌گرایی و گرایش‌های مختلف جنسی جزو این دسته از اختلالات می‌باشند.

تنوع طلبی

تنوع طلبی، نقض تعهد رابطه دو نفره است که به شکل‌گیری درجاتی از صمیمیت عاطفی و فیزیکی با فردی خارج از این رابطه منجر می‌شود. افراد تنوع طلب ممکن است خیلی زود از رابطه با یک نفر خسته و دلزده ‌گردند و سراغ فرد دیگری بروند. آن‌ها احساس می‌کنند که نیازشان از طریق رابطه با یک نفر تامین نمی‌شود و باید با روابط متعدد، نیاز خود را برطرف کنند. برخی نیز ممکن است این تفکر غلط را داشته باشند که تنوع طلبی یک نیاز است. در صورتی این تفکر کاملا زاییده ذهن فرد و شکل‌گیری تمایلات خیالی ناشی از فضای مجازی می‌باشد که در ذهن افرادی که اهل مسئولیت‌پذیری و تعهد نیستند، نقش بسته است. مشاوره زناشویی برای زوجینی که درگیر تنوع طلبی هستند ضروری می‌باشد.

متداول‌‌ترین اختلالات در مردان شامل موارد زیر می‌شوند:

اختلال میل/ برانگیختگی جنسی مردان

میل جنسی، اشتیاق به  برقراری رابطه جنسی و داشتن تمایل جنسی به دیگران است. برانگیختگی به عنوان ایجاد تغییرات فیزیکی در اندام تناسلی و به وجود آمدن احساس لذت جنسی تعریف می‌شود. مردان مبتلا به اختلال میل/ برانگیختگی جنسی در این زمینه دچار نقص و فقدان هستند. آن‌ها تحریک نمی‌شوند و تمایلی به برقراری رابطه جنسی ندارند. از سوی دیگر برخی از افراد بیش از اندازه دچار میل و برانگیختگی جنسی می‌شوند که در زندگی آن‌ها اختلال ایجاد می‌کند. آن‌ها ممکن است ازدواج کنند؛ اما اگر به مشاوره فردی و جنسی مراجعه نکنند احتمالا ازدواج آن‌ها به طلاق و جدایی ختم شود.

اختلال نعوظ

نعوظ پدیده‌ای فیزیولوژیکی است که در طی آن آلت تناسلی مرد سفت، متورم و بزرگ می‌شود. نعوظ ممکن است نتیجه برهم‌کنش پیچیده عوامل عصبی، روانی و عروقی باشد. اختلال جنسی نعوظ شامل دشواری در حفظ نعوظ به هنگام فعالیت جنسی/دشواری در حفظ نعوظ تا پایان فعالیت جنسی/ کاهش زیاد استحکام نعوظ است. معیار مورد نظر برای این اختلالات حداقل 6 ماه می‌باشد.

انزال زودرس

براساس روانشناسی رابطه در انزال زودرس، مرد به صورت متناوب یا پایدار، پیش از زمان دلخواه خود به ارگاسم رسیده و انزال می‌کند. موارد مستمر یا مکرر انزال در عرض یک دقیقه بعد از دخول یا زودتر از زمان مطلوب به وقوع می‌پیوندد.  برخی براین باور هستند علت این اختلال جنسی اهمیتی است که فرد به ارضای شریک جنسی خود می‌دهد.

انزال دیررس

 در اختلال جنسی انزال دیررس که گاهی انزال تاخیری نیز نامیده می‌شود، مرد اگر هم ضمن مقاربت قادر به انزال باشد به دشواری به آن می‌رسد. این اختلال قبلا ارگاسم مردانه نامیده می‌شد و افراد به طور کلی با عدم انزال و یا تاخیر در انزال مواجهه هستد که شرایط سختی را برای مبتلایان و شریک جنسی آن‌ها به وجود می‌آورد.

زنان ممکن است اختلالات زیر را تجربه کنند:

اختلال میل/ برانگیختگی جنسی زنان

این دسته از اختلالات جسنی شامل نقص و فقدان در میل و برانگیختگی جنسی در زنان می‌باشد؛ زنانی که میل جنسی نداشته و یا به سختی تحریک می‌شوند. برخی از زنان می‌پرسند چرا مردان بعد از رابطه سرد می‌شوند؟ یکی از دلایل آن ممکن است عدم برانگیختگی زنان باشد.

اختلال ارگاسم

ارگاسم به معنی اوج لذت جنسی است که یکی از پدیده‌های ضروری در روابط جنسی می‌باشد. این اختلال جنسی شامل تاخیر در رسیدن به ارگاسم، فراوانی پایین ارگاسم، ارگاسم نشدن/ شدت بسیار اندک حس‌های فیزیکی مرتبط با ارگاسم است. در روابط زناشویی از نظر روانشناسی، زنان زیادی در ارگاسم مشکل دارند و متاسفانه به جای حل کردن این مسئله، سعی می‌کنند با آن کنار بیایند. در صورتی که با مراجعه به متخصص این مشکلات برطرف و رضایت جنسی زوجین افزایش می‌یابد.

اختلال دخول/ درد تناسلی- لگنی

 شامل درد دخول مهبلی، درد زیاد هنگام دخول، ترس و اضطراب شدید در رابطه با درد واژنی و انقباض شدید یا تنگ شدن شدید عضلات واژن هنگام دخول است. مدت زمان این علائم باید شش ماه باشد تا بتوان نام اختلال را بر آن نهاد. در موارد زیادی این دردها ریشه روان‌شناختی دارد که باید بررسی و ارزیابی شوند. علاوه براین، مشکلات عفونتی و بیماری‌های زنانه نیز در این امر موثر می‌باشند.

علائم اختلال جنسی چیست؟ همه افراد ممکن است به درجات مختلفی علائم و نشانه‌های کژکاری جنسی را تجربه نمایند؛ ولی برای اینکه ملاک‌های اختلال، احراز شود باید با مجموعه‌ای از علائم همراه باشد. البته این بدین معنا نیست که تا علائم اختلال تایید نشده فرد دست روی دست بگذارد. رضایت جنسی از عوامل مهم ارتقای کیفیت روابط زناشویی می‌باشد که سایر ابعاد زندگی مشترک را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد؛ بنابراین زوجین باید پیوسته برای بهبود و غنی‌سازی رابطه جنسی خود تلاش کنند و درمورد اینکه چرا شب جمعه باید رابطه داشته باشیم؟ اطلاعات کافی کسب نمایند.
ارتقای این بخش از رابطه نیازمند کسب اطلاعات، مراجعه به روانشناس، گفتگوی زوجین در رابطه با انتظارات و نیازهای یکدیگر، آشنایی با فیزیولوژی جنس مخالف و نیازهای آن‌ها و توجه دقیق به موانع برقراری رابطه جنسی مطلوب و علائم اختلال می‌باشد. اختلال جنسی انواع محتلفی دارد و ممکن است در زنان و مردان متفاوت می‌باشد. معیارهای لازم برای آن شامل اختلال در عملکرد جنسی و عاطفی فرد، ایجاد احساس ناراحتی برای خود و دیگران و تکرار آن به مدت حداقل شش ماه می‌باشد.

اگر چه اختلال جنسی می‌تواند عملکرد جنسی افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد؛ اما شیوع آن در افراد بالای 40 سال بیشتر است. به طور کلی، پیش‌بینی می‌شود افراد زیر بیشتر در معرض ابتلا به اختلالات جنسی باشند:

• کسانی که فیلم‌های مستهجن نگاه می‌کند.
• درگیر فیلم‌های پورن و خیال‌پردازی‌های غیر‌واقع‌بینانه هستند.
• سبک فرزندپروری ادراک شده آن‌ها مستبدانه است.
• باورها و نگرش‌های تعصبی و غیرمنطقی درمورد رابطه جنسی دارند.
• از ورودی‌های ذهن و چشم خود مراقبت نمی‌کنند.
• داروهای روانپزشکی و یا مواد مخدر و الکل مصرف می‌کنند.
• افرادی که تروماهای و بحران‌های کودکی حل نشده دارند.
• کسانی که در کودکی مورد سوءاستفاده جنسی قرار گرفته‌اند.

در درمان انواع مختلف اختلالات جنسی فنون مختلفی به کار گرفته می‌شود که برخی از آن‌ها نیازمند همکاری زن و مرد می‌باشد تا بتوانند موانع موجود بر سر راه کسب رضایت جنسی را برطرف نمایند. علاوه براین رویکردهای مختلف روانشناسی نیز در این زمینه به زوجین کمک می‌کنند. که در ادامه برخی از آن‌ها را توضیح می‌دهیم:

درمان شناختی-رفتاری

رفتار درمانگران، کژکاری‌های جنسی را نوعی رفتار ناسازگارانه آموخته شده، تلقی می‌کنند که سبب می‌شود بیماران از تعامل جنسی بترسند. در درمان شناختی-رفتاری ضمن اصلاح تحریف‌های شناختی و باورهای اشتباه، مراجع از طریق حساسیت‌زدایی تدریجی بر اضطرابش تسلط یابد.

درمان ذهن‌آگاهی

در این شیوه برای درمان اختلالات جنسی، مبتلایان تشویق می‌شوند که روی لحظه تمرکز کنند و میزان آگاهی خویش از حس‌های بدنی که در حال تجربه آن هستند افزایش دهند. هدف این درمان، تغییر جهتِ توجه مراجع از مشاهده خود به توجه به حس‌هایی است که به انگیختگی یا ارگاسم منجر می‌شود.

گروه درمانی

از گروه درمانی برای بررسی مشکلات‌ درون‌روانی و بین‌فردی مبتلایان استفاده می‌شود. گروه درمانی برای بیماری که درمورد یک مشکل جنسی احساس شرم، اضطراب یا گناه می‌کند، یک نظام حمایتی قوی فراهم می‌سازد. گروه محل مناسبی برای تبادل نظر درمورد خیال‌پردازی‌های جنسی و درمان آن‌ها می‌باشد.

درمان تحلیلی

یکی از موثرترین روش‌های درمانی، ترکیب درمان‌جنسی با روان‌درمانی روان‌پویشی و تحلیل‌گر، است. این موارد درمان جنسی خیلی بیشتر از حد معمول طول می‌کشد و مجالی برای آموزش و بازآموزیِ اقناع جنسی در متن وقایع روزمره مراجع فراهم می‌کند.

دارو درمانی

دارو درمانی، در کنار روان درمانی برای بهبود اختلال جنسی بسیار موثر می‌باشد. داروها حتما باید توسط روانپزشک تجویز شوند و مقدار و نحوه مصرف کنترل‌شده باشد. زیرا برخی از داروهای اعصاب و روان بر عملکرد جنسی تاثیر می‌گذارند.

درمان به‌هنگام انحرافات و اختلالات جنسی به دلیل پیچیدگی بیماری و تاثیرات قابل توجهی که بر زندگی زناشویی دارند، اهمیت به سزایی دارد. دامنه پیامدهای انحرافات جنسی می‌تواند به جامعه بزرگ‌تر نیز کشیده شود و باعث جرم‌ها و بزهکاری‌های اجتماعی گردد. علاوه براین، اختلال در رابطه جنسی می‌تواند استحکام بنیان خانواده را از بین ببرد و زندگی مشترک را در معرض جدایی قرار دهد. بنابراین بسیار ضروری می‌باشد که در جهت ارتقا و غنی‌سازی رابطه زناشویی خویش تلاش کنید و برای درمان اختلالات جنسی و موانع موجود در کسب رضایت جنسی، به روانشناس مراجعه نمایید.

اختلال جنسی چیست؟ از اختلالات شایع و پیچیده می‌باشد که شامل انحرافات جنسی، اختلال عملکرد جنسی، نارضایتی جنسی و گرایش‌های غیرنرمال مانند همجنس‌گرایی می‌باشد. پیامدهای خانوادگی، روانی و اجتماعی این دسته از اختلالات بسیار گسترده می‌باشد و درمان آن‌ نیازمند همکاری روانشناس، سکس تراپیست، روانپزشک و پزشک می‌باشد. افزایش رضایت جنسی و تقویت رابطه زناشویی برای حفظ کارکرد خانواده ضروری می‌باشد. در مرکز مشاوره باتابان، روانشناسان و مشاوران مومن، متعهد و متخصص در درمان کژکاری‌های جنسی و غنی‌سازی رابطه زناشویی در کنار شما هستند. بدون محدودیت، وقت رزرو نمایید و از خدمات تخصصی و حرفه‌ای باتابان بهره‌مند شوید.