گفتگو زوجین (ارکان، قوانین + راه‌های افزایش مهارت)

بسیار پیش می‌آید که حتی اگر مستقیماً به زبان نیاوریم، در خلوت خود حسرت خورده‌ایم که: «ای کاش آن حرف را نزده بودم!» خیلی اوقات اگر مسائلی را درباره‌ی روابط زوجی می‌دانستیم و درصدد کسب مهارت در آن زمینه می‌آمدیم، حتماً مسیر گفتگو با همسر خود را به سمت درست‌تر و موثرتری هدایت می‌کردیم.

مهارت گفتگو در تمامی روابط از اهمیت زیادی برخوردار است اما روابط زوجین برای موفقیت و سلامت، به ارکان گوناگونی نیاز دارد که یکی از ملزومات مهم آن، مجهز بودن به مهارت گفتگو است. این به معنی مفید بودن گفتگوی صِرف نبوده و حتماً در کنار کسب مهارت تبدیل به ابزار کمک کننده‌ای خواهد شد. چرا که گفتگوهای مخربی هم وجود دارند که مسلماً تنها به زوال روابط می‌انجامند. گفتگو بین زوجین زمانی موثر است که در جهت تقویت سلامت روان زوجین پیش رود.

گفتگو بین زوجین قبل از هرچیز نیاز به آگاهی از سلسله قوانینی دارد از نقطه‌ی آغاز گفتکو تا انتهای آن به حل مسائل منجر شود. به زبانی ساده مکالمه‌‌ای که روندی سالم را در پیش می‌گیرد و از پیام، گوینده و شنونده تشکیل می‌شود، نیاز آموزش دارد و امری ذاتی نیست. بدون گفتگو اعم از کلامی و غیر کلامی، هیچ رابطه‌ای شکل نمی‌گیرد و علم به چگونگی و اهمیت به فرایند آن در بین زوجین تاثیر گذار است. برای درک بهتر از بایدها و نبایدهای گفتگو زوجین، بهتر است که به چرایی اهمیت آن بپردازیم.

مهارت گفتگو بین زوجین و افزایش آگاهی نسبت به آن، آورده‌ها و برکاتی در کانون خانواده دارد که بر داشتن رابطه و زندگی سالم و شاد تاثیری مستقیم می‌گذارد. اما از سویی دیگر، فقر مهارت و رعایت نکردن آداب گفتگو بین زوجین دارای مضرات و آسیب‌هایی است که می‌توانند جبران ناپذیر باشند.

عملکرد گفتگو بین زوجین متفاوت است و نقش ‌های متفاوتی را در خانواده ایفا می‌کند. معمول‌ترین کارکرد گفتکو، حل مسئله بین زوجین است. به آن معنا که ما گفتگو می‌کنیم تا مشکلات حل شوند؛ اما این کمترین بهره‌ای است که می‌توان از این مهارت برد. در روابطی که به حد کفایت گفتگوی سالم و موثر وجود دارد، در قوی سازی روابط تاثیر مثبت می‌گذارد و لذت و حال بهتر به زوجین و فرزندان منتقل می‌شود. هر فرد در زندگی خود احتیاج به یک حامی و مشاور امین دارد که در بستر خانواده کسی جز همسر نمی‌تواند چنین نقشی ایفا کند. پس یکی از دلایل اهمیت گفتگو زوجین لزوم کارکرد مشورت در خانواده است.

در کنار تمامی این موارد، یکی از بهانه‌های با هم بودن و برقراری ارتباط صمیمی و نزدیک با یکدیگر گفتگوست. پس وقتی این مهارت را نداشته باشیم و نسبت به تقویت آن بی‌توجهی پیش گیریم، فاصله‌ی زیادی ایجاد می‌شود. یکی از نتایج آن نیز سکوت زوجین است که هرگز به بهتر شدن اوضاع کمک کننده نخواهد بود.

پس گفتگو زوجین در سه چهار سطح دارای اهمیت است: 1- حل مسائل و مشکلات زندگی، 2- رفع و رجوع مسائل عادی زندگی، 3- حفظ سلامت روان، 4- حفظ شادی و غنی سازی رابطه

هر گفتگویی دارای چند رکن اساسی است و گفتگو بین زوجین هم دارای ارکانی همچون: زن، مرد و موضوع مکالمه‌ی آنهاست. موضوعات مختلفی در گفتگوی زن و مرد مطرح است که به مواردی از آنها اشاره خواهیم کرد:

• گفتگو با موضوع اختلافات

اختلاف در سلایق و علایق در دو فرد کاملاً متفاوت، امری طبیعی است که احتیاج به مدیریت ویژه‌ای دارد. باید توجه کرد که تمرکز به این اختلافات وندیدن علایق مشترک احساس منفی و درک کاذبی به شما می‌دهد که گویا رابطه‌ی شما اشتباه است و فرد مناسبی را انتخاب نکرده‌اید.

• گفتگو با موضوع اشتراکات

وقتی که زن و مرد زمانی را برای گفتگو در باره‌ی علایق خود اختصاص می‌دهند، علاوه بر تمرکز بیشتر روی اشتراکات، محبت بین زوجین نیز افزایش می‌یاید.

• گفتگو درباره‌ی زندگی روزمره

توصیف آنچه در طول روز برای شما اتفاق افتاده، موجب ایجاد و تقویت اعتماد می‌شود. برای مثال تعریف کردن فعالیت‌ها، اتفاقات مثبت و منفی، موفقیت‌ها و شکست‌ها و… .

• گفتگوی اعتقادی و دینی

پرسشگری زوجین از یکدیگر در رابطه با امور شرعی و دینی، همچنین اعتقادات فرهنگی، سیاسی و…، موجب افزایش شناخت و رشد شخصیتی هرکدام از زوجین خواهد شد.

• اطلاعات عمومی

گفتگو درباره‌ی اطلاعات خانوادگی، اجتماعی و مسائل گوناگون علمی دانستی‌های روز، برای ایجاد گفتگویی جذاب برای زوجین کمک کننده است.

در تمام این موارد مهم است که با هدف نزدیک بیشتر و افزایش صیمیمت بین زوجین به انجام برسد، و منجر به کدورت و ایجاد شکاف نگردد.

به طور کلی می‌توان دو حالت تاثیر گذار بر گفتگو زوجین را متصور شد:

• شرایط بیرونی و درونی

زمانی که ما برای گفتگو با همسرمان انتخاب می‌کنیم بر مفید بودن بحث اثر گذار است. برای مثال در فصل تابستان و در اوج گرما و شرایط محیطی نامناسب، یا زمانی که همسر ما در حالتی مضطرب و پرکاری قرار دارد یا هنگام بیماری و…، به طور حتم بهترین زمان گفتگوی شما نیست و شما را به نتیجه‌ی مطلوب نیز نخواهد رساند. این مورد از گفتگو در باره‌ی امور اورژانسی و مهم که قابل تعوبق نیست مستثنی می‌شود و گاهی اوقات ما باید متوجه شرایط آنی باشیم و بتوانیم سریعاً به نتیجه‌ای درست برسیم.

• تفاوت‌های شخصیتی

در ادامه‌ی مبحث اول در شرایط گوناگون افراد نیز بنا بر شخصیت‌ متفاوت خود، متغیر عمل می‌کنند. در مبحث گفتگو زوجین دسته بندی افراد از سه مورد تشکیل می‌شود: شنیداری، دیداری و لمسی. درک و شناخت شخصیتی شما از همسر خود در این زمینه‌ها برای گفتگویی موثر بسیار کمک کننده است.

در دیگر موارد، شاید شما بتوانید در مدت زمان کوتاهی فکر کنید و به نتیجه برسید اما همسر شما نیاز به فضایی برای تفکر بیشتر دارد تا بتواند موضوع و مسئله را هضم کند تا به تحلیل بهتر برسد. درونگرایی یا برونگرایی افراد در گفتگو زوجین از ویژگی‌های بسیار اثرگذار است.

• تفاوت‌های زنانه و مردانه

همچنین توجه به ویژگی‌های زنانه و مردانه در گفتگو زوجین بسیار مهم است. زنان غالباً تمایل دارند در باره‌ی موضوعات مختلف و گاه پراکنده گفتگو کنند و در ذهنشان مسائل به هم ربط دارند. برخی افراد در گفتگو به شناخت از خود می‌رسند همانند زمانی که می‌گوییم «بلند بلند فکر می‌کنند» و خانم‌ها به این مورد بیشتر تمایل نشان می‌دهند. یا آقایان گاهی بهتر است که به صورت دفعتی و رگباری، در معرض جدل قرار نگیرند و هنگام تنش و اوج گیری فضای منفی، به مکانی جهت بازبینی مسائل نیاز دارند. مهم است زن یا مرد شناخت پیدا کند از اینکه: برای مثال آیا همسر من برای داشتن گفتگویی موثر نیاز به شنونده‌ی بهتری دارد یا خود ترجیح می‌دهد من سر گفتگو را باز کنم؟ به طور خلاصه و جامع، ویژگی‌های زنانه و مردانه و در کنار آن خصیصه‌های شخصیتی و درونی هر فرد در چگونگی گفتگو زوجین اثرگذار است.

هنگامی که زن و شوهر دحال جدل یا بحث هستند، غالباً از یک الگو و روند مشترکی پیروی می‌کنند. این عادات اشتباه که منجر به دور شدن از هدف اصلی گفتگو منجر می‌شوند عبارت اند از:

• حرف زدن طولانی یکی از زوجین

هنگامی که فقط شما صحبت کنید و فرصت دفاع و پاسخ دادن به همسر خود ندهید، او مجبور می‌شود که یا سکوت را انتخاب کند و تا پایان سخنان شما هیچ نگوید، یا ترجیح می‌دهد تنها با رفتارهایش شما را آرام کند تا آن فضای مسموم به انتها برسد. در الگوی گفتگوی متکلم وحده، هیچ اتفاقی جهت پیشرفت بحث و رابطه نخواهد افتاد. علاوه بر این خشم طرف مقابل از اینکه فرصت دفاع و رفع سوء تفاهم به او داده نشده، بیشتر و عمیق‌تر می‌شود و در جایی خود را ابراز خواهد کرد.

• به میان آوردن گذشته

این عادت غلط بسیار در بحث‌ها اتفاق می‌افتد که به جای پرداختن به موضوع اصلی، مرور دوباره‌ی گذشته را پیش می‌گیرند. حتی گاهی دیده می‌شود که هر کدام از آن مسائل حل شده اند و دیگر جایی برای دوباره مطرح کردن نیست. این امر دلخوری‌های جدیدتر پدید می‌آورد به طوری که زوجین فراموش می‌کنند گفتگو از کجا شروع شد و به کجا ختم شد؟

• اهانت به همسر یا خانواده‌ها

باید دانست در هر گفتگوی سالمی نه فقط زوجین، اهانت و بی‌احترامی به فرد مقابل نتیجه‌ای جز آتشین‌تر شدن فضای موجود ندارد. توهین به خانواده‌ها از جمله مواردی است که افراد در لحظه بدون توجه به عواقب جبران ناپذیر آن انجام می‌دهند و منجر به بیشتر شدن فاصله‌ی زوجین خواهد شد. یک بحث بالاخره تمام می‌شود و باید توجه داشت که شما با همسر خود و خانواده‌ی او مرتباً در ارتباط هستید.

• انتخاب زمان نامناسب

یکی از ارکان مهم گفتگو، به جا سخن گفتن است. به این معنا که شما بدانید هنگام خستگی و خواب آلودگی همسرتان، بحث مهم و جدی به میان نیاورید و اجازه بدهید که شرایط روحی و جسمی مخاطب شما مناسب گفتگو باشد.

• طولانی شدن زمان گفتگو

سعی کنید که حتی وقتی گفتگوی شما به نتیجه نرسید، وقفه‌ای میان بحث ایجاد کنید. بسیاری از اوقات زوجین آنقدر گفتگو را ادامه می‌دهند که تنها خستگی و پریشانی طرفین را به همراه دارد. خصوصاً زمانی که احساس می‌شود گفتگو به سمت مسیری ناسالم می‌رود. صرف زمانی برای استراحت و دور از تنش، به بازیابی انرژی مثبت کمک می‌کند و پذیرش زوجین افزایش می‌یابد.

گفتگو زوجین از سلسله قوانین کلی تشکیل می‌شود که تعدادی از آنها ذکر شد. اما راه‌های طلایی و میان بر برای پیشگیری از حرمت شکنی و عبور از مرزهای رابطه وجود دارد که بهتر است زوجین آنها را در نظر داشته باشند.

• تمرکز بر خود رابطه

در یک رابطه‌ی عاطفی محوریت و تمرکز برای گفتگو بر خود رابطه است. زوجین باید توجه داشته باشند که من چه گفتم و چه کردم، تو چه گفتی و چه کردی روند گفتگو را مختل و آلوده نکند. تاکید در گفتگو زوجین باید بر روی رابطه باشد و نه حتی دیگری، خصوصاً خانواده‌ها.

• تکرار کلید واژه به جای تکرار جملات

در گفتگو در نظر داشته باشید که برای رسیدن سریع‌تر به هدف سالم و درست با همسر خود، از تکرار مداوم جملات پرهیز کنید چرا که از ارزشمندی و حتی اهمیت آن کاسته می‌شود یا فرد به درست متوجه مبحث نمی‌شود. در عوض به تکرار ماهرانه‌ی کلید واژه‌های مهم بپردازید. این امر در تمامی نمودهای کلام حتی کلام نوشتاری نیز تاثیر بیشتری بر مخاطب می‌گذارد.

• همراهی با گفتگو

همراهی با گفتگو تنها به آن معنا نیست که شما بشنوید و پاسخ دهید؛ بلکه یعنی نشان دهید که من در جریان گفتگو قرار گرفته‌ام و مایلم آن را با تو ادامه دهم. برای مثال پرسیدن سوال‌هایی که در سخنان گوینده نیست، یا تایید گرفتن از مخاطب همچون: درست فهمیدم؟ توانستم درست بگویم؟ رعایت این موارد در طول گفتگو مفید است و توجه کنید که تعدد این سوالات نباید فرایند گفتگو را مختل کند.

• خارج نشدن از بحث اصلی

بدانید که درباره‌ی چه بحث می‌کنید و شکل اصلی چیست؟ از گذشته‌ای که دیگر تمام شده حرفی به میان نیاورید. تمرکز شما بر زمان حال و موضوع بحث باشد. وقتی گفتگو پیش می‌رود حاشیه پردازی نکنید و هر زمان حس کردید که جریان گفتگو از دست هردوی شما خارج شد، سریعاً به نقطه‌ی اصلی گفتگو برگردید و جمع بندی کنید.

• تقویت زبان بدن مناسب

در نهایت زبان بدن همواره در گفتگو مهارتی تعیین کننده است. بنابراین ارتباط چشمی رعایت شود و بازخوردهایی مثل تعجب، خندیدن، همدردی و… در فرایند گفتگو لحاظ شود.

• کسب آموزش و مهارت

انسان همواره به آموزش و بهره مندی از نکات سازنده‌ در روابط خود نیازمند است. انسان‌ها پیچیده هستند و به درک درستی از شرایط و راه حل یابی برای مسائل نیاز دارند. لذا تلاش برای ایجاد فرصت‌های آموزشی برای کسب مهارت گفتگو زوجین راه میان بر مناسبی است.

بسیاری از اختلافات و مشکلات عمیق زندگی مشترک، از عواقب گفتگوی ناسالم بین زوجین بوده است که اصلی‌ترین نتیجه‌ی آن دوری و سردی زن و مرد نسبت به یکدیگر است. برای درک بهتر این مسئله به ذکر چند مورد می‌پردازیم:

• تربیت ناسالم فرزندان

امروزه بسیاری از خانواده‌ها وجود دارند که وقتی در دل آنها عمیق‌تر نگاه می‌کنیم، فرزندانی غمگین، ناراضی یا ناموفق در زمینه‌های مختلف دارند. در اغلب مواقع هنگام بررسی دقیق مشاور خانواده، می‌بینیم که زن و شوهر از زمان کودکی فرزند خود در گفتگوی خود با یکدیگر دچار مشکل جدی بوده‌اند. این فقر مهارت در گفتگو منجر به ناهماهنگی و دوگانگی در پرورش فرزندان می‌شود که در قدرت تصمیم گیری آنها ضعف ایجاد می‌کند.

• اختلال در سلامت روان زوجین

بهترین و امن‌ترین جا برای گفتگو خانواده است. اگر محیطی آرام و سالم برای این امر توسط زن و مرد ایجاد نشود، بستر بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات روانی از جمله افسردگی فراهم خواهد شد. زن و مرد دارای تفاوت‌هایی هستند که در اینگونه موارد زنان بیشتر از آقایان در معرض ابتلا به افسردگی قرار دارند. کمااینکه خانم‌ها تمایل بیشتری به گفتگو نیز دارند و بسیاری از مسائل آنها در مسیر گفتگویی سالم حل خواهد شد. جدا از این مسئله توجه به تفاوت‌های فردی و شخصیتی انسان‌ها فارغ از جنسیت نیز در روند ابتلا به افسردگی تاثیرگذار است. به آن معنا که بعضی افراد سمعی هستند که اکثر ارتباطات موثرشان با دیگران از طریق گفتگو انجام می‌شود. حال اگر آنها از گفتگوی آرام محروم گردند، رفته رفته دچار افت انگیزه در عملکردهای طبیعی خود شده و از سلامت روان دور می‌شوند.

• اشکال در صمیمت زوجین

در نهایت، فقر مهارت گفتگوی سالم بین زوجین در طولانی مدت به دلسردی نسبت به رابطه و حتی احساس بی‌مسئولیتی زوجین نسبت به یکدیگر منجر می‌شود که از عوامل اصلی طلاق است. گفتگوی ناسالم گاه موضوع اصلی که جرقه‌ی شروع بحث بوده را از یاد افراد می‌برد و خود تبدیل به مسئله می‌شود. خشونت خانگی نیز در بسیاری از مواقع ناشی از فقر شدید مهارت گفتگو بین زوجین است که حرمت زن و مرد و در نهایت احساس و صمیمت میان آنها را به زوال می‌کشاند.

برای داشتن گفتگویی مناسب در تمامی روابط، می‌توان هزاران قانون برشمرد. اما ذکر چند نکته جهت داشتن گفتگویی موثر با همسر کمک کننده است.

• بهتر است گفتگوی خود را با جملات مثبت آغاز کنید چرا که ایجاد حس مثبت در لحظه‌ی ابتدایی بسیار در پیشبرد باقی گفتکو مفید است.
• یکی از مهم‌ترین قوانین، انتخاب زمان مناسب برای گفتگو زوجین است. برای مطرح کردن مسائل جدی که اورژانسی و ضروری هم نیستند، انتخاب زمانی آرام که هر دوی شما انرژی کافی را دارید و در شرایط ذهنی و جسمی دشواری به سر نمی‌برید بهتر است. توجه کنید که گاه وقتی مسائل به وقتی دیگر موکول می‌شوند موجب تشدید مشکل خواهد شد لذا ابتدا باید آن بحران حل شود و اولویت با حل مسئله در همان موقعیت است. تشخیص بهترین زمان و شرایط برای گفتگو نیاز به کسب مهارت دارد.
• گفتگو زوجین هرگز منحصر به کلمات نمی‌شود. زبان بدن شما و ایجاد اصوات واکنشی شما نسبت به کلام همسرتان، نیازمند رعایت موارد مهمی است. ارتباط چشمی برقرار کنید و نشان بدهید مسئله‌ی مطرح شده برای شما اهمیت دارد.
• محبت آمیز بودن گفتگو به آن معنا که اول از هر چیز گفتگو نباید احساس دوری و مقابله به زوجین بدهد. پس سعی کنید لحن آرام و مهربانانه با توجه به موضوع گفتگو در تمام مکالمه حفظ شود.
• صداقت و رازداری هم از جمله مواردی است که بسیاری از زوجین در رعایت آن غفلت می‌ورزند. احساسات خود را صادقانه بیان کنید و اجازه بدهید که همسرتان نیز فضایی برای بیان احساسات خود داشته باشد. پس از ان امن بودن این فضا نیز مهم است. آنچه در میان زوجین گقته می‌شود شخصی و محرمانه است و لزومی ندارد که به اطرافیان منتقل شود.
• در طول گفتگو با همسر خود پرسشگر باشید و افکار و احساسات او را مورد بررسی دقیق قرار دهید و به شناخت بهتری از یکدیگر و از موضوع بحث برسید.

گاهی اوقات اتقاق می‌افتد که زوجین نمی‌توانند پس از چند ساعت گفتگو به مقصد مطلوب و فهم متقابل از یکدیگر برسند یعنی در واقع گفتگو به بن بست می‌خورد.

هنگامی که بحث نتیجه بخش نبوده، نباید به اجبار موجب تداوم و استمرار گفتگو شد. در این شرایط بهترین کارهایی که می‌توان انجام داد این است که لحظه‌ای آرام باشند، در بحث وقفه ایجاد کنند و از فضای گفتگو خارج شوند. مثلاً با یکدیگر در فضای بیرون از خانه، اوقات فراغتی را به دور از بحث بگذرانند. بستر فضای باز بسیار بهتر از فضای بسته نتیجه بخش خواهد بود.

لزوماً هرگاه گفتگو به بن بست رسید نیازی نیست به افراد دیگری رجوع کرد اما گاهی ممکن است با مشورت دیگران به نتیجه‌ی بهتری رسید و از تصمیمات عجولانه جلوگیری نمود. موکول کردن زمان گفتگو به وقتی دیگر از راه‌های مدیریت گفتگو زوجین است که مهارت مناسبی احتیاج دارد. در این هنگام مراجعه به یک روانشناس و دریافت خدمات زوج درمانی، می‌تواند راهکار مفیدی باشد چراکه زوجین با طی کردن فضایی خارج از بحث، بیشتر از قبل آستانه‌ی پذیرش خود را بالا برده‌اند و پذیرای بهره‌مند شدن از کمک‌های درمانگر هستند تا گره‌های گفتگوی آنان را یک به یک باز نماید.

گفتگو مهارتی است که تقویت آن موجب رسیدن به سالم‌ترین زندگی خواهد شد و فقدان آن نیز منجر به از دست دادن‌ها و تخریب‌های پی در پی در زندگی می‌شود. روابط با گفتگوی سالم به آرامش مطلوب می‌رسند و کسب مهارت کافی برای گفتگو با نزدیک‌ترین فرد زندگی‌مان امری انکار نشدنی پنداشته می‌شود.

مرکز مشاوره باتابان در مسیر ارائه‌ی رفع مشکلات و مسائل زوجی گامی بزرگ برداشته و دارای تیم متخصص و باتجربه‌ای است از روانشناسان و درمانگران که به تقویت، پیشگیری و بهبود مشکلات گفتگو زوجین کمک ‌می‌کنند.

اگر تمایل به کسب اطلاعات بیشتر درمورد مرکز و انتخاب مشاور مورد نظر خود دارید، با کارشناسان ما از طریق شماره‌های داخل صفحه تماس حاصل فرمایید. در صورت بروز هرگونه پرسش در کادر گفتگو نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید. همکاران ما در اسرع وقت پاسخگوی شما عزیزان خواهند بود.