تاوان دل شکستن از نظر خدا (بررسی قرآن و احادیث + راه بخشش)

ما انسان‌ها در تعاملات اجتماعی با یکدیگر حالت‌های مختلفی را تجربه می‌کنیم. گاهی ارتباطات سازنده هستند و زمینه‌ی نشاط و سرزندگی بیشتر را فراهم می‌کنند. اما، در برخی مواقع نوع رفتار ما ممکن است باعث ایجاد هیجانات منفی برای دیگران شود. به نوعی دیگران از رفتار ما رنجیده خاطر شوند. اگر از سلامت روان برخوردار باشیم باید برای جبران آسیب وارد شده به دیگران تلاش کنیم. اما، اگر تحمل دل شکستگی دیگران برای ما دشوار نیست، لازم است با تاوان دل شکستن از نظر خدا آشنا شویم. در مشاوره فردی آگاهی بخشی نسبت به موضوعاتی که برای ما کم‌اهمیت هستند، یک اصل مهم است. بنابراین، در این مقاله بیشتر با تاوان دل شکستن در قرآن و احادیث آشنا می‌شویم.

افراد زیادی تصور می‌کنند، رعایت حقوق دیگران صرفاً به مسائل مادی مانند ادای قرض، بازگرداندن امانت و… باز می‌گردد. در نتیجه، در بهترین حالت تلاش می‌کنند در مصادیق اجتماعی و یا اقتصادی حقوق دیگران را رعایت کنند. با این حال، فعالیت‌هایی که ما در قبال کمک به دیگران و انجام وظایف خود انجام می‌دهیم زمانی مقبول است که زمینه‌ی رنجیدن دیگران را فراهم نکرده باشیم.
شما مایلید بهترین همسر باشید؛ اما دائماً با رفتار خود موجب ناراحتی و دلخوری همسرتان می‌شوید و این نشخوار فکری را برای او ایجاد می‌کنید که چرا نمیتونم فراموشش کنم؟ در نتیجه، با اقدامات مادی سعی می‌کنید موفقیت در نقش همسری را اثبات کنید. در تلاش‌‌های مداوم متوجه می‌شوید که نتوانسته‌اید نقش همسر، فرزند، پدر و مادر بودن و… را به خوبی ایفا کنید. آگاهی از تاوان دل شکستن از نظر خدا به ما نشان می‌دهد که چرا در برخی موقعیت‌ها با نتایج کاملاً غیر قابل انتظاری مواجه می‌شویم.

از نگاه خداوند، هر رفتار و گفتاری که باعث رنجیدن دیگران شود، گناه است و باید از آن جداً خودداری کنیم. این موضوع در مواردی است که فرد به ناحق و برای منافع شخصی خود دل دیگران را بشکند.

بررسی آیات قرآن

قرآن کریم در رابطه با رعایت حقوق مردم دستورالعمل‌هایی را بیان کرده است. این دستورات براساس عامل‌های رنجاندن دیگران است. به عنوان مثال، در باب طعنه زدن در سوره همزه اینگونه آورده شده است:

(1) وای بر هر عیب جوی طعنه زن. (۲) آنکه مالی جمع کرد و شماره‌اش کرد. (۳) او خیال می‌کند که اموالش او را جاودان ساخته است. (۴)چنین نیست (که می‌پندارد) قطعاً او در (آتش) شکننده‌ای افکنده شود. (۵) و تو چه دانی که (آتش) خورد کننده چیست؟ (۶) آتش افروخته الهی، (۷) که بر دلها راه یابد. (۸) آن آتش بر آنان فرو بسته شده (و راه گریزی از آن نیست). (۹) در ستون‌هایی بلند و کشیده.

تفسیر آیه

در تفسیر این سوره بیان شده، به نظر می‌رسد این سوره مربوط به کسانی است که پیامبران خدا را مسخره می‌کردند. در نهایت، سرانجام آن‌ها بیان شده است. از طرفی، در رابطه با تهمت نیز در سوره نساء آورده شده است که:

وَ مَنْ یَکْسِبْ خَطِیئَةً أَوْ إِثْمًا ثُمَّ یَرْمِ بِهِ بَرِیئًا فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتَانًا وَ إِثْمًا مُبِینًا «12».

و کسی که خطا یا گناهی مرتکب شود سپس بی‌گناهی را متهم سازد، بار بهتان و گناهِ آشکاری بر دوش گرفته است.

بررسی احادیث

صرف نظر از نوع ارتباط و وابستگی عاطفی ما به دیگران، انسان از حرمت بالایی برخوردار است. پس، باید شخصیت او حفظ شود. بنابراین، انسان مؤمن به قدری ارزشمند است که نمی‌توان روی آن قیمت گذاشت و آسیب به او، آسیب به ایمان اوست. مصادیق تاوان در شکستن در احادیث، شامل موارد زیر می‌شود:

• رسول خدا (ص) فرمودند: هر کس مؤمنی را آزار دهد، مرا اذیت کرده است (بحار، ج 67، ص 72).
• همچنین فرمودند: اگر کسی فرد باایمانی را غصه‌دار کند، آنگاه همه دنیا را به او ببخشد، کفاره کارش نخواهد بود (همان، ص 13-54).
• همچنین امام صادق (ع) از قول خدای متعال فرمودند: کسی که بنده مؤمن را بیازارد به من اعلان جنگ کرده است (کافی، ج 2، ص 350).

در واقع، براساس روایات ارزش مؤمن به اندازه‌ای بالاست که حتی نگاه تند و خشم آلود به مؤمن جایز نیست. در همین راستا، برخی احادیث نیز به بیان علت شکسته دل شدن دیگران پرداخته‌اند و عواقب آن را بیان کرده‌اند. مانند:

• امام باقر (ع) فرمودند: هر کس رو در روی مؤمن به او طعنه زند؛ به بدترین شکل خواهد مرد و جادارد که هیچ گاه عاقبت به خیر نشود.

از احادیث اینگونه برداشت می‌شود که افراد متناسب با رفتاری که موجب رنجاندن دیگران می‌شود، عقاب می‌شوند. در نتیجه، تاوان دل شکستن از نظر خدا به نوع رفتار فرد باز می‌گردد. در نظر داشته باشیم، زمانی که به دنبال حکمت خدا در مشکلات هستیم، حتماً باید نوع رفتار خود با دیگران را نیز مد نظر قرار دهیم.

اینکه چگونه موجب رنجیدن دیگران می‌شویم در افراد با روحیات مختلف متفاوت است. ممکن است رفتار شما برخی از افراد را برنجاند. اما، برای برخی دیگر چنین اثری نداشته باشد. با این حال، رفتارهای زیر معمولاً افراد را می‌رنجاند:

• توهین کردن خصوصاً در جمع
• نادیده گرفتن محبت دیگران
• تهمت
• تحقیر
• سرزنش
• تمسخر
• غیبت
• دروغ گفتن در رابطه
• عدم توجه به نیازهای دیگران
• استفاده از عبارات نامناسب برای خطاب قرار دادن دیگران
• پرخاشگری و بحث کردن
• و…

نگاه عمیق‌تر به آیات و احادیث در این رابطه کمک می‌کند بهتر با تاوان دل شکستن از نظر خدا آشنا شویم. همچنین، راه‌هایی برای جبران حقوق از دست رفته دیگران بیابیم. البته، در مواجهه با آیات و احادیث هشدار دهنده، همه افراد به یک میزان متنبه نمی‌شوند. بنابراین، کسانی که با مشکلات شخصیتی مانند خودشیفتگی، بد بینی و… درگیر هستند، باید حتماً تحت نظر درمانگر باشند تا رفتار آنان موجب آسیب رساندن به دیگران نشود.

حق‌الناس از جمله گناهانی است که به سادگی قابل بخشش نیست. با این حال، کسانی که از عمل ناپسند خود پشیمان شده‌اند، نباید از رحمت خدا ناامید شوند. این رحمت زمانی شامل حال آنان می‌شود که درصدد جبران برآیند. بنابراین، بعد از توبه و انابه، رضایت فردی که مورد رنجش قرار گرفته است را نیز جلب کنند. البته، جلب رضایت افراد در شرایط مختلف متفاوت است. به عنوان مثال، افرادی که در آستانه جدایی هستند و نزاع‌های مکرر باعث رنجش آن‌ها شده، مایلند بدانند چگونه بعد از جدایی به ارامش برسیم یا رضایت فرد مقابل را جلب کنیم که حق‌الناسی بر گردن ما نباشد؟ در این شرایط، برای رهایی از چرخه نشخوار فکری و پایبند بودن بر تصمیم صحیح، صحبت با درمانگران باتابان توصیه می‌شود.

در این مقاله در رابطه با تاوان دل شکستن از نظر خدا و با نگاه به آیات و روایات مرتبط در این زمینه صحبت کردیم. دانستیم که دل شکستن و رنجاندن دیگران می‌تواند به شیوه‌های مختلفی ایجاد شود. در نتیجه، براساس نوع رفتار ناپسند افراد، تاوان رنجاندن دیگران نیز تعیین شده است و به عواقب آن در دنیا و آخرت گرفتار می‌شوند. در پایان، استفاده از نظرات متخصصان باتابان برای افرادی که درگیر مشکلات خلقی، اختلالات شخصیت، تعارضات زوجی و طلاق هستند نیز توصیه شد. همراه شما هستیم.