روانشناسی ازدواج (بررسی نظریه ها، اهداف، تاثیرها و…)

ازدواج و تشکیل زندگی مشترک علی‌رغم شیرینی و تجربه لحظات ناب، با نگرانی‌هایی نیز همراه است. همه ما مایلیم یک ازدواج موفق داشته باشیم. با شناخت کافی از همسر زندگی خود را آغاز کنیم. همچنین، مشکلاتی را که در این مسیر ایجاد می‌شود را با بهترین راه کارها برطرف کنیم. با این حال، این شناخت به خودی خود حاصل نمی‌شود. بنابراین، نیاز داریم از یک مشاوره ازدواج کمک بگیریم. در روانشناسی ازدواج هر آنچه را که شما برای تشکیل یک زندگی موفق نیاز دارید، می‌آموزید. اگر مایلید در این رابطه بیشتر بدانید، دقایقی از وقت خود را به خواندن این مقاله اختصاص دهید.

ازدواج در دوره‌های مختلف تاریخی و در میان نسل‌های مختلف معانی، کارکردها و ارزش‌های متفاوت و حتی گاهاً متضادی داشته است. به طور کلی، از ازدواج تعاریف متفاوتی ارائه شده است. مانند این‌که، ازدواج یک رابطه‌ای بر اساس شکیبایی میان یک زن و مرد بالغ به عنوان دو شخص منحصر به فرد است؛ یا اینکه، فرآیندی حاصل از ارتباط میان زن و مرد است؛ که تحت شرایط عرفی قانونی و شرعی برگزار می‌شود و عمل آن توسط قوانین و شرع مورد پذیرش است. در واقع، هر ازدواجی اهداف منحصر به فردی دارد.

 با این حال، برخی از این اهداف ناپایدار و کم اهمیتند. بنابراین، نمی‌توانند زوجین را برای یک مدت طولانی همراه با آرامش در کنار یکدیگر نگه دارند. از طرفی، برخی دیگر از انواع ازدواج بسیار پرثمر و پایدارند. روانشناسی ازدواج، به بررسی انواع عوامل اثرگذار بر ازدواج و اصول برقراری یک رابطه موفق می‌پردازد. بنابراین، زمینه را برای یک ازدواج پایدار و به دور از انواع آسیب‌ها فراهم می‎‌کند.

روانشناسی ازدواج بر زوجین تأکید دارد. بنابراین، بررسی می‌کند که،

• چرا زوجین از یکدیگر جدا می‌شوند؟ و چه زمانی باید به روانشناسی رابطه مراجعه کرد؟
• بچه دار شدن چه تأثیری بر پیوند زناشویی دارد؟
• استرس چگونه بر رابطه تأثیر می گذارد؟
• چه عواملی می‌تواند دو نفر را به یکدیگر نزدیک کند؟
• چه چیزهایی آن‌ها را برای مدت طولانی در کنار هم نگه می‌دارد؟
• نحوه تربیت فرد چه تأثیری بر روابط عاشقانه آن‌ها دارد؟
• فقدان صمیمیت چگونه بر رابطه تأثیر می گذارد؟ و چگونه می‌توان این صمیمیت را افزایش داد؟
• نقش خانواده، اجتماع و … بر سلامت یک ازدواج چیست؟
• آیا باید تک همسری را انتخاب کنیم؟
• کدام رفتار را ما بدیهی می‌پنداریم. اما، می‌تواند آسیب جدی بر روابط ما ایجاد می‌کند.
• و …..

به طور کلی، اهداف روانشناسی ازدواج بسیار متعددند و نظریه‌های مختلف روانشناسی از جهات مختلف این موضوع را مورد بررسی قرار داده‌اند.

چند مورد از مهم‌ترین نظریات روانشناختی که به بررسی ازدواج پرداخته‌اند عبارتند از:

نظریه دوبلکس عشق

نظریه دوبلکس عشق آنچه را که قبلاً دو نظریه مجزا بودند ادغام می‌کند: نظریه مثلثی عشق و نظریه عشق به عنوان یک داستان.

نظریه مثلتی عشق

استرنبرگ روانشناس معاصر آمریکایی در سال 1987 نظریه‌ای ارائه داد. براساس این نظریه، عشق به عنوان یک مثلت با سه جزء صمیمیت، اشتیاق و تصمیم/تعهد در نظر گرفته می‌شود. مثلث به عنوان یک استعاره استفاده می‌شود، نه به عنوان یک مدل هندسی دقیق. در این مثلث، هر جزء جنبه متفاوتی از عشق را نشان می‌دهد.

1. صمیمت: آن دسته از احساساتی هستند که باعث ایجاد گرما و پیوند در یک رابطه می‌شوند.
2. شور: به انگیزه‌هایی اطلاق می‌شود که منجر به عشق، جذابیت فیزیکی، کمال جنسی و پدیده‌های مرتبط در روابط عاشقانه می‌گردد.
3. تصمیم/تعهد: تصمیم/تعهد در کوتاه مدت به تصمیمی که فرد دیگری را دوست دارد و در بلندمدت به تعهد خود برای حفظ آن عشق اشاره دارد. البته این دو جنبه الزاماً با یکدیگر نمی‌آیند.

نظریه عشق به عنوان یک داستان

استرنبرگ در سال 1998 نظریه مثلثی عشق را مورد ارزیابی قرار داد. در این نظریه جدید تلاش می‌شود، عشق با توجه به طیف وسیعی از عاطفه‌ها، اندیشه‌ها و انگیزش‌های متفاوت با هم شناخته گردد. بر این اساس، ما آدمیان گرایش داریم عاشق کسانی بشویم که قصه‌هایشان با قصه ما یکی یا مشابه است؛ اما، نقش آن‌ها مکمل نقشی می‌باشد که ما داریم. اگر عاشق کسانی بشویم که قصه بسیار متفاوتی دارند، رابطه ما و عشق زیر ساخت این رابطه متزلزل است.

نظریه تبادل اجتماعی

براساس این نظریه افراد با دیدگاهی اقتصادی به روابط خود می‌نگرند. هزینه‌های آن را برآورد و با پاداش‌ها و منافع آن مقایسه می‌کنند. اگر یک فرد هزینه‌های رابطه را بیش از منافع آن برآورد نماید، پیش بینی نظریه تبادل این است که فرد تصمیم به ترک رابطه می‌گیرد.

نظریه دلبستگی عشق

در سال 1987، سیندی هازان و فیلیپ شاور، دو محقق از دانشگاه دنور، نظرات خود را در مورد روانشناسی عشق به اشتراک گذاشتند. آن‌ها این نظریه را مطرح کردند که عشق رمانتیک یک فرآیند زیست اجتماعی و شبیه به نحوه ایجاد دلبستگی کودکان با والدینشان است. بنابراین، سبک دلبستگی یک فرد تا حدی توسط رابطه‌ای که با والدین خود در دوران کودکی داشتند، شکل می‌گیرد. این همان سبک اولیه است که تا بزرگسالی ادامه می‌یابد، تا جایی که بخشی از روابط عاشقانه آن‌ها می‌شود.

بسیاری از افراد مایلند بدانند روانشناسی ازدواج در چه زمینه‌هایی می‌تواند کمک کند؟ آیا اختلاف سنی در ازدواج مشکل ایجاد می‌کند؟ در ادامه مهمترین مشکلاتی را که توسط روانشناسان ازدواج بررسی می‌شوند، مطرح می‌کنیم:

• مشکلات ارتباطی: هنگامی که زوجین به طور مؤثر ارتباط برقرار نمی‌کنند، سوء تفاهم می‌تواند منجر به درگیری شود. در نتیجه، می‌تواند باعث ایجاد استرس و تنش در رابطه شود.
• خیانت: افرادی که در خانواده شاهد خیانت بوده‌اند و با پیش زمینه ذهنی می‌خواهند یک رابطه را آغاز کنند. همچنین، اگر خود مرتکب خیانت شده‌اند و قصد تشکیل زندگی جدید دارند، می‌توانند این مشکل را با روانشناسان باتابان در میان بگذارند.
• مشکلات مالی: شاید برای برخی از افراد قابل درک نباشد. اما برخی زوجین وقتی با مسائل مالی دست و پنجه نرم می‌کنند، باعث ایجاد استرس و تنش در روابط آن‌ها می‌شود. همچنین، این سؤال برای آن‌ها ایجاد می‌شود که چرا باید ازدواج کنیم؟
• مسائل مربوط به سلامت روان: بسیاری از ازدواج‌ها این روزها تحت تأثیر اختلالات شخصیتی مانند خودشیفتگی، دوقطبی بودن، افسردگی و اختلالات شخصیتی و مرزی قرار دارند. مسائل مربوط به سلامت روان امروز تار و پود ازدواج را از بین برده و سلامت روانی خانواده‌ها را تحت تأثیر قرار داده است.
• عدم حمایت عاطفی: وقتی شریک زندگی از نظر عاطفی از طرف همسرشان حمایت نمی‌شوند یا برای هم ارزش قائل نیستند، می ‌تواند منجر به احساس تنهایی و انزوا شود که در نهایت منجر به طلاق می‌گردد.
• اهداف و ارزش‌های مختلف: وقتی زوجین اهداف و ارزش‌های متفاوتی داشته باشند، می‌تواند منجر به درگیری و اختلاف شود.
• تفاوت‌های شخصیتی: مکرر مشاهده شده که زوجین با تیپ شخصیتی متفاوت به چالش برخورده‌اند. زیرا، نوع تفریح، فعالیت و گفتگوی زوجین با شخصیت‌های مختلف متفاوت است. بنابراین، علی‌رغم علاقه فراوان نمی‌توانند یکدیگر را همانطور که هستند بپذیرند.
• و…

توصیه های روانشناسی ازدواج برای زوجین

روانشناسی ازدواج به افراد توصیه می‌کند،

• پیش از ازدواج، به این سؤال پاسخ دهند که هدف از ازدواج برای آن‌ها چیست؟
• معیارهای انتخاب همسر را مشخص و در این رابطه با مشاور صحبت کنند.
• با دید باز و به دور از درگیری عاطفی در رابطه با ارتباط خود و ویژگی‌های فرد مورد نظر فکر کنند.
• روابطی را که توسط مشاور منع شده است، آغاز نکنند.
• بعد از فرآیند ازدواج، از مقایسه همسر خود با دیگران پرهیز کنند.
• با مشاهده کوچکترین اختلافی یکدیگر را تخریب نکنند.
• جنبه‌های مثبت و منفی همسر را در کنار یکدیگر در نظر بگیرند.
• مهارت گفت و گو، حل مسئله، حل تعارض و ارتباط را فرا بگیرند.
• با کمک مشاور اطلاعات بیشتری درباره دنیای همسر خود به دست آورند.
• تفاوت عقاید، اهداف و ارزش‌ها را پیش از ازدواج مورد توجه قرار بدهند. اما، بعد از ازدواج سعی در پذیرش آن داشته باشند.

و….

برای اینکه روانشناسی ازدواج بتواند یک زندگی موفق را برای زوجین پیش بینی کند، باید هم روانشناس و هم زوجین وظیفه خود را در روند مشاوره به خوبی انجام دهند.

نقش روانشناس در روانشناسی ازدواج

روانشناس به زوجین کمک می‌کند تا ابتدا روابط خود را به دور از قضاوت و سوءگیری بررسی کنند. در واقع، در یک رابطه هم باید جنبه‌های منفی و هم جنبه‌های مثبت بررسی شود. این کار کمک می‌کند تا چالش‌هایی را که فعلاً روابط را درگیر کرده است بشناسند. همچنین، اگر قصد شروع رابطه را دارند، بتوانند آسیب‌ها و چالش‌های احتمالی آن را پیش بینی کنند. در حقیقت، آن زوایایی که از دید افراد پنهان مانده است، توسط روانشناسی ازدواج کشف می‌شود.

لازم است بدانید، مشاوره ازدواج به جای شما تصمیم نمی‌گیرد. بلکه، راه انتخابی شما را با مزایا و معایب آن روشن می‌کند. در نتیجه، این شما هستید که تصمیم می‌گیرید آن را انتخاب کنید یا خیر. در نهایت، روانشناسان حرفه‌ای باتابان، هر اطلاعاتی را که شما برای شروع یا بازسازی یک رابطه نیاز دارید، در اختیارتان قرار می‌دهد. همچنین، اگر آسیب‌های جدی‌تر مانند خیانت یا طلاق را تجربه کرده باشید می‌توانید پیش از شروع یک رابطه جدید با متخصص زوج درمانی در میان بگذارید.

نقش زوجین در پیشبرد اهداف روانشناسی ازدواج

اگر مشاور شما بسیار حرفه‌ای باشد و از بهترین تکنیک‌ها برای روابط شما استفاده کند؛ تا زمانی که شما آن‌ها را به کار نبندید سودی ندارد. در واقع، زوجین زمانی می‌توانند به پیشرفت رابطه خود کمک کنند که هم‌پای مشاور به تکنیک‌ها و تمرینات گفته شده عمل نمایند. همچنین، نتایج آن را به مشاور خود گزارش دهند.

بسیاری از آسیب‌هایی که یک رابطه را تهدید می‌کند، پیش از ازدواج و یا در ابتدای تشکیل زندگی مشترک شناخته می‌شوند. روانشناسی ازدواج بسیار مهم است. زیرا، با ورود به هنگام از بسیاری از این آسیب‌ها پیشگیری می‌کند. همچنین، با ارائه روش‌های سازنده و مفید به تقویت ارتباطات کمک می‌کند. با این حال، این تأثیر بسته به نوع عملکرد روانشناسان و میزان همکاری زوجین است. اگر احساس می‌کنید با چالش‌هایی مواجهید که مایلید وقت مشاوره دریافت کنید؛ متخصصان حرفه‌ای و کارآزموده باتابان در خدمت شما هستند.