روانشناسی چیست؟ (بررسی انواع، کاربردها، اهمیت، فواید و…)

انسان یک موجود چند ساحتی است. در واقع، پرداختن به ساحت جسم از گذشته مورد توجه بوده است. همچنین، میزان تأثیری که بر زندگی افراد داشته، این توجه را دو چندان کرده است. با این حال، جنبه‌ روان انسان علی‌رغم تأثیر بسیار زیاد بر فعالیت‌های روزمره، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. مقاله حاضر یک گام به جلو برای افزایش آگاهی نسبت به رشته روانشناسی و حیطه‌های کاربردی آن است. بنابراین، ما به شما کمک می‌کنیم تا بدانید روانشناسی چیست؟ در چه زمینه‌هایی کاربرد دارد؟ همچنین، میان تخصص‌های مختلف آن چه تفاوت‌هایی وجود دارد؟

روانشناسی به بررسی منظم و علمی رفتارها و فرآیندهای ذهنی می‌پردازد. رفتار، به هر فعالیتی که از انسان یا حیوان سر می‌زند گفته می‌شود که شامل، خوردن، خوابیدن، خندیدن و صدها مورد دیگر است. از طرفی، فرآیندهای ذهنی مستقیماً قابل مشاهده نیستند و شامل تفکر، تجسم، کنارآمدن، خواب دیدن و غیره می‌شود. به سختی می‌توان همه مواردی را که روانشناسی در بر می‌گیرد در یک تعریف مختصر به تصویر کشید. اما موضوعاتی مانند روانشناسی رشد، شخصیت، افکار، احساسات، عواطف، انگیزه‌ها و رفتارهای اجتماعی تنها بخشی از آنچه روانشناسی به دنبال درک، پیش بینی و توضیح آن است را نشان می‌دهد. در نتیجه، تا حدی می‌توان دریافت که روانشناسی چیست.

ریشه‌های روانشناسی به زیست شناسی، فیزیولوژی، فلسفه و علوم طبیعی باز می‌گردد. در ابتدا، فلاسفه‌ای مانند سقراط، افلاطون، ارسطو و … در زمینه ماهیت فکر و رفتار و ارتباط بین ذهن و بدن مباحثی را مطرح کردند. در ادامه در قرن 17، فیلسوفانی از جمله رنه دکارت (دوئالیسم، مکتب عقل گرایی) معتقد بود، ذهن و بدن کاملاً از هم جدا هستند و می‌توانند مستقل از یکدیگر عمل کنند. در نتیجه، صرفاً بر ذهن تمرکز داشتند. به طور کلی، روانشناسی محصول همین نسبت اندیشیدن در باب ذهن و بدن بود. نتایج کارهای دکارت به دو گرایش انجامید. یکی از آن‌ها (جمجمه شناسی) اکنون منقرض شده و دیگری (سایکوفیزیک) به حیات خود ادامه می‌دهد. سایکو فیزیک، به ارتباط بین ذهن و بدن اعتقاد دارد و زیربنای علم روانشناسی نوین است.

 در اواخر قرن 19، روانشناسی با کارهای ویلهم وونت در روانشناسی تجربی به عنوان یک علم مطرح شد. در آن زمان، فضای فکری از اندیشه‌های داروین متأثر بود. این رشته، از نظریه تکامل داروین برای تعیین رفتار استفاده کرد. در اواخر قرن 19، روانشناسی به عنوان یک رشته علمی و فرزند مشترک فلسفه و علوم طبیعی پا به صحنه گذاشت. تا پیش از پیدایش مکاتب روانشناسی اکثر نظریات خرد و جزئی نگر بودند. در نهایت، مکتب روان پویایی یا روانکاوی با کارهای زیگموند فروید مطرح شد. سایر مکاتب در جهت رد یا تأیید این رویکرد ایجاد شده و نظریات خود را مطرح کرده‌اند.

انواع تخصص‌هایی که در روانشناسی وجود دارد، شامل موارد زیر است:

نوع بالینی

به تشخیص و درمان افراد نابهنجار می‌پردازد.

روانشناسی رشد

وقایع را از زمان تشکیل نطفه تا مرگ مورد بررسی قرار می‌دهد. بنابراین، والدین می‌توانند از روانشناسی کودکان برای فهم بهتر دوره‌های رشد کمک بگیرند.

رویکرد اجتماعی

با ادراکات اجتماعی، تعاملات افراد و نگرش‌های آن‌ها سر و کار دارد.

نوع شخصیت

به خصوصیات و صفات نسبتاً پایدار افراد می‌پردازد. بنابراین، موضوعاتی مانند پرخاشگری، رشد اخلاقی، خودپنداره، جهت گیری درونی و بیرونی و نقش‌های جنسیتی را مورد توجه قرار می‌دهد.

روانشناسی سلامت

بر روی عوامل روانشناسی، سبک زندگی و ماهیت نظام مراقبت‌های بهداشتی تأکید دارد. بسیاری از این متخصصان به نقش استرس و تأثیر آن در زندگی افراد می‌پردازند.

مدرسه و تربیتی

یادگیری و نحوه سازگاری کودکان در مدرسه برای این متخصصان دارای اهمیت است. بنابراین، بررسی وضعیت کودکان، انجام آزمون‌های مرتبط با امورات تحصیلی و … را انجام می‌دهند.

روانشناسی اجتماع نگر

رفتار انسان را براساس انطباق با منابع، امکانات و وضعیت‌ها بررسی می‌کنند.

روانشناسی ورزش

در این تخصص از اصول روانشناسی برای بهبود عملکرد ورزشی و لذت بردن از مشارکت‌های ورزشی استفاده می‌شود.

میان فرهنگی

به نقش فرهنگ در فهم رفتار، فکر و هیجان تأکید دارد.

نوع آزمایشی

غالباً به تحقیقات بنیادی می‌پردازد. بنابراین، یادگیری، انگیزش، هیجان، احساس، ادراک و … را بررسی می‌کند.

روانشناسی تطبیقی

رفتار حیوانات را مورد بررسی قرار می‌دهد.

انواع تخصص‌های موجود در روانشناسی به ما کمک می‌کند تا بدانیم روانشناسی چیست و با حوزه‌های فعالیت این رشته آشنا شویم. به طور کلی، این رشته می‌تواند در زمینه،

1. مسائل مربوط به خانواده و روانشناسی خانواده
2. کودک و نوجوان
3. درمان نابهنجاری‌ها و اختلالات روانی
4. آموزش مهارت‌های زندگی و روانشناسی رابطه
5. فعالیت‌های تحصیلی
6. توانبخشی

و …. کاربرد داشته باشد.

شاید در گذشته و پیش از انجام تحقیقات فراوان در زمینه روان انسان، متوجه اهمیت سلامت روانشناختی در زندگی افراد نبوده‌ایم. اما، اکنون می‌دانیم، همانطور که جسم ما به طبیب نیاز دارد؛ روان ما نیز باید مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین، به دست آوردن درک عمیق‌تر و بیشتر از این موضوع که روان‌شناسی چیست می‌تواند به ما کمک کند تا به بینش‌هایی در مورد انگیزه‌ها و رفتارهای خود و همچنین درک بهتر از افراد دیگر دست یابیم. با این نگاه، روانشناسی عشق دختر به پسر نیز می‌تواند یک عامل اثر گذار بر سلامت روانشناختی جامعه باشد.

تخصص‌های مرتبط با سلامت روان به شما کمک می‌کند تا،

1. شناخت بهتری نسبت به خودتان پیدا کنید.
2. با روانشناسی عشق بتوانید ارتباطاتتان را با کیفیت بیشتر افزایش دهید.
3. آسیب‌های احتمالی روابط را بشناسید.
4. از روانشناسی تمام شدن رابطه برای روابط عاطفی کمک بگیرید.
5. مهارت‌های زندگی و راهکارهای اعمال آن‌ها را بشناسید.
6. و به طور کلی، هر آنچه را که به شما کمک می‌کند زندگی بهتری داشته باشید را بدانید و به کار ببرید.

شاید در میان تخصص‌های مختلف مرتبط با سلامت روان این سؤال برای شما ایجاد شده باشد که نقش هر یک از آن‌ها چیست و برای مشکل خود باید به کدام یک مراجعه کنیم؟ به طور کلی:

در مشاوره: مشاوران با مشکلات خفیف‌تر مانند غم و اندوه جزئی، مشکلات ارتباط ناشی از عدم مهارت و … کار می‌کنند. بنابراین، روانشناسی ازدواج می‌تواند به جنبه‌های عمیق‌تر در روابط بپردازد.

از طرفی، در روانشناسی: روانشناسان برای درمان مشکلات روانی عمیق‌تر  از گفتار درمانی و روان درمانی استفاده می‌کنند. با این حال، فرق تراپیست و روانشناس نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

و در روانپزشکی: روانپزشکان می‌توانند دارو تجویز کنند. در کنار آن، ممکن است خدمات روان درمانی هم ارائه دهند.

ما برای مراجعه به روانشناسان بیشتر مایلیم بدانیم به روانشناس چه بگوییم؟ با این حال، ضروری‌تر آن است که بدانیم یک روانشناسی خوب باید براساس اصول و پایه‌های تخصصی و حرفه‌ای روانشناسی ارائه ‌شود. بنابراین، هر کتاب یا متخصصی که عنوان روانشناسی را یدک می‌کشد، نمی‌تواند به افزایش آگاهی ما کمک کند یا مشکلات ما را بشناسد. پس، در این عرصه می‌توانید به متخصصان با تجربه و مورد تأیید باتابان مراجعه کنید.

در پاسخ به اینکه روانشناسی چیست؟ دریافتیم که روانشناسی یک رشته علمی بسیار پیچیده است که باید برای افزایش آگاهی نسبت به آن از منابع معتبر علمی و متخصصان فعال در این عرصه کمک گرفت. در حقیقت، همانطور که روان انسان بسیار پیچیده است، علمی که به بررسی ابعاد مختلف آن می‌پردازد نیز از پیچیدگی‌های خاص خود برخوردار است. پس، به مقاله حاضر اکتفا نکنید. در تعامل با روانشناسان کارآزموده باتابان می‌توانید اطلاعات بیشتری در این باره به دست آورید.